Năng suất mía trên 100 tấn/ha
Chúng tôi đến tham quan mô hình trồng mía áp dụng tưới nhỏ giọt cho cây mía của gia đình ông Trần Văn Định ở thôn Kiến Thiết, xã Ea Chà Rang, huyện Sơn Hòa (Phú Yên). Hiện bà con đang bước vào thu hoạch mía niên vụ 2024 - 2025. Do năm vừa qua ít mưa nên nhiều diện tích mía “ăn” nước trời bà con thu hoạch năng suất thấp hơn năm ngoái. Trong khi đó ruộng mía lưu gốc của ông Định dù chưa đến thời kỳ thu hoạch (dự kiến đến đầu tháng 3 mía mới chín) song đốn trước 4 hàng để lấy làm giống đã được 320 bó, trung bình 15kg/bó, tính ra năng suất ước đạt hơn 110 tấn/ha.
Thấy vậy, ông rất phấn khởi vì 2 vụ liên tiếp nhờ áp dụng tưới nhỏ giọt đã giúp năng suất mía của gia đình tăng 30 - 40% so với trước đây.
Ông Định cho biết đã gắn bó với cây mía trên 25 năm. Đến nay, gia đình đã phát triển 15ha mía trên vùng đất bán sơn địa nên hầu hết diện tích canh tác chủ yếu dựa vào nước trời. Những năm mưa thuận gió hòa năng suất mía dao động từ 60 - 65 tấn/ha. Nhưng thời tiết ngày càng cực đoan, nắng hạn khốc liệt thường xuyên xảy ra nên bà con trồng mía bị ảnh hưởng đến năng suất, thu nhập thấp.

Nhờ tưới nhỏ giọt, năng suất mía của gia đình ông Định đạt trên 100 tấn/ha. Ảnh: KS.
Trước thực trạng đó, để giúp nông dân yên tâm trồng mía, Công ty Cổ phần Mía đường Tuy Hòa đã triển khai chính sách đầu tư vốn mua sắm thiết bị, máy móc, phương tiện nhằm hỗ trợ nông dân chủ động tưới cho cây mía và không tính lãi. Với chính sách này, nông dân rất phấn khởi liên kết với nhà máy.
Đối với ông Định, từ niên vụ mía 2023 - 2024 đã mạnh dạng nhận vốn đầu tư của Công ty Cổ phần Mía đương Tuy Hòa để khoan giếng, đào ao tích nước và áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt cho 3,5ha. Kết quả năm đầu tiên ruộng mía tơ ông thu hoạch đạt năng suất từ 90 -100 tấn/ha, thuộc tốp cao nhất trên địa bàn xã.
Đến vụ mía 2024 - 2025, dù nắng hạn gay gắt nhưng nhờ chủ động chăm sóc, bón phân, tưới nước đầy đủ nên diện tích mía của ông vẫn sinh trưởng, phát triển tốt, dự kiến năng suất thu hoạch từ 100 tấn/ha trở lên.
Với giá mía hiện được nhà máy thu mua 1.350.000 đồng/tấn (10CCS) tại ruộng bao gồm các khoản hỗ trợ, thưởng, tăng khoảng 20 ngàn đồng/tấn so với niên vụ năm ngoái, ông Định nhẩm tính sẽ thu lãi ít nhất từ 50 - 60 triệu đồng/ha, cao hơn từ 15 - 20 triệu đồng/ha so với các ruộng mía không áp dụng tưới. Đây là động lực giúp ông tiếp tục mở rộng diện tích mía tưới nhỏ giọt trong niên vụ tới lên đến 10ha.

Với chi phí đầu tư chỉ khoảng 20 triệu đồng/ha, tưới nhỏ giọt đã tạo đột phá về năng suất mía. Ảnh: KS.
Rời ruộng mía ông Định, chúng tôi đến cánh đồng mía ở thôn Nguyên Xuân, xã Sơn Nguyên (huyện Sơn Hòa), nhiều nông dân nơi đây cũng đang áp dụng tưới nhỏ giọt cho cây mía.
Ông Trần Đình Tài, hộ trồng mía ở khu vực này khẳng định: “Muốn mía cho năng suất cao và chất lượng tốt thì không thể không tưới”. Điều này được minh chứng trong 2 năm nay gần đây khi ông áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt cho 3ha mía và đều cho năng suất từ 100 tấn/ha, tăng 30 - 40 tấn/ha so với trước đây.
Đối với niên vụ năm nay, tất cả diện tích mía có tưới của gia đình ông được Công ty Công ty Cổ phần Mía đường Tuy Hòa đầu tư, tiếp tục sinh trưởng, phát triển tốt, cây to, lóng dài nên dự kiến sẽ thu hoạch đạt sản lượng khoảng 300 tấn. Với giá mía hiện 1.350.000 đồng/tấn (10CCS), sau khi trừ chi phí, ông sẽ lãi 150 triệu đồng, rất phấn khởi.
Theo nông dân, đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt đặt nổi (đặt ống nhỏ giọt nổi trên bề mặt luống mía để tưới) gồm đường ống, máy bơm và công lắp đặt chi phí tổng cộng hơn 20 triệu đồng/ha, mỗi hàng mía được lắp đặt một đường ống tưới nhỏ giọt. Nguồn cấp nước cho hệ thống tưới này được nông dân khai thác từ các giếng khoan, ao dự trữ, sông hoặc suối.

Ông Trần Đình Tài cho biết, nhờ áp dụng tưới nhỏ giọt, ruộng mía nhà ông cho năng suất 100 tấn/ha. Ảnh: KS.
Ngoài giúp nâng cao năng suất, việc áp dụng tưới nhỏ giọt còn giúp tiết kiện nguồn nước, công lao động và phân bón. Bởi phân bón được hòa tan vào thùng phi, sau đó được bơm tưới theo hệ thống nhỏ giọt nên giúp cây mía hấp thụ tối đa lượng phân sử dụng, giảm thất thoát và chi phí đầu tư. Khi xong vụ người trồng có thể quấn ống nhỏ giọt lại và sử dụng cho vụ sau.
Nhiều chính sách hỗ trợ để nhân rộng
Ông Nguyễn Đình Chiến, Trưởng phòng Nguyên liệu - Công ty Cổ phần Mía đường Tuy Hòa cho biết, mía là cây trồng chủ lực của tỉnh Phú Yên. Nhiều năm qua, năng suất mía bình quân vẫn còn rất thấp do chưa áp dụng thâm canh tổng hợp kết hợp với tưới nước. Phần lớn diện tích trồng mía trên địa bàn tỉnh chủ yếu nhờ nước trời, chưa chủ động tưới.
Trong khi sản xuất nông nghiệp nói chung, cây mía nói riêng việc tưới nước là hết sức quan trọng. Để tăng năng suất, chất lượng mía, giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm để nông dân trồng mía nâng cao thu nhập, hơn 3 năm nay, Công ty đưa ra chính sách đầu tư vốn để nông dân áp dụng mía có tưới.
Theo ông Chiến, Công ty đầu tư vốn cho nông dân với 3 mô hình tưới mía gồm tưới nhỏ giọt, tưới bằng máy bơm điện năng lượng mặt trời và tưới bằng hệ thống giếng khoan với nguồn vốn đầu tư từ 22 - 55 triệu đồng (tùy mô hình).

Nông dân lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt nổi trên ruộng mía. Ảnh: KS.
“Số tiền trên Công ty chia ra 2 năm để thu hồi và không tính lãi để khuyến khích bà con sử dụng phương pháp tưới. Bên cạnh đó, Công ty còn hỗ trợ giá thu mua mía tơ năm đầu tiên áp dụng cho diện tích mía có tưới cao hơn mía không tưới từ 60 - 75 ngàn đồng/tấn và quy định mức hỗ trợ tối đa là 75 tấn/ha. Ngoài ra, sản lượng hỗ trợ giá thu mua cũng tùy theo mô hình, từ 1 đến 3ha. Riêng phần hỗ trợ giá thu mua, hộ trồng mía có tưới đã hưởng lợi từ 4,5 đến 17 triệu/ mô hình”, ông Chiến chia sẻ.
Cũng theo ông Chiến, đến nay diện tích mía có tưới được Công ty đầu tư trên 600ha. Nhờ được tưới nên năng suất mía của bà con thu hoạch đạt từ 80 - 100 tấn/ha, thậm chí lên đến 140 tấn/ha và chất lượng, chữ đường tăng cao hơn so với mía không tưới.
Tỉnh Phú Yên hiện có khoảng 24.000ha/năm, năng suất bình quân giai đoạn 2020 - 2024 đạt trên 63 tấn/ha/năm.
Theo ông Nguyễn Đình Chiến, Trưởng phòng Nguyên liệu - Công ty Cổ phần Mía đường Tuy Hòa, với hiệu quả mang lại, Công ty đang tiếp tục hỗ trợ vốn không tính lãi để bà con mở rộng diện tích mía có tưới, phấn đấu trong niên vụ 2025 - 2026 đạt 1.000ha.