Thời gian qua, do ảnh hưởng của bão số 1, bão số 2, mưa lớn đã gây ngập úng diện rộng, ảnh hưởng đến sản xuất trồng trọt vụ hè thu, vụ mùa 2024, đặc biệt đối với sản xuất lúa và rau màu tại một số tỉnh phía Bắc. Để khắc phục hậu quả và hạn chế thấp nhất thiệt hại do mưa bão gây ra, đảm bảo kế hoạch sản xuất, Cục Trồng trọt đề nghị sở NN-PTNT các tỉnh, thành phố phía Bắc khẩn trương tập trung chỉ đạo, hướng dẫn nông dân khắc phục hậu quả mưa bão.

1. Đối với lúa: Tranh thủ kỳ con nước huy động mọi nguồn lực để tiêu úng, khơi thông dòng chảy, sử dụng máy bơm thoát nước nhanh, phân loại diện tích lúa bị ngập úng để có biện pháp khắc phục kịp thời; có điều kiện tiêu nước đệm trên hệ thống “tháo cạn lòng sông, giữ nông mặt ruộng” đề phòng mưa lớn còn tiếp diễn trong thời gian tới.

Với diện tích lúa gieo cấy sớm, không bị ngập trắng: Thực hiện các biện pháp chăm sóc kịp thời như bón thúc đợt 2, bón hết lượng phân thúc còn lại, chủ yếu là kali clorua, phun thêm các chất hỗ trợ sinh trưởng, phân qua lá cho lúa để cây nhanh chóng phục hồi, sinh trưởng phát triển tốt.

Bên cạnh đó, bám sát đồng ruộng, theo dõi chặt chẽ tình hình phát sinh gây hại của các đối tượng dịch hại như bệnh lùn sọc đen, rầy nâu, rầy lưng trắng, bạc lá, sâu cuốn lá, sâu đục thân... để có biện pháp phòng trừ kịp thời, hiệu quả.

Với diện tích lúa bị ngập 2 - 4 ngày, thoát nước kịp, có khả năng hồi phục (diện tích này chủ yếu trên chân mới gieo cấy): Điều chỉnh mực nước tiêu thoát đảm bảo cây lúa không bị rạp trên mặt nước. Té nước rửa lá để không bị rong rêu, bùn đất bám trên bề mặt lá, tạo điều kiện thuận lợi cho cây lúa quang hợp. Tỉa dặm những chỗ lúa chết, mất khoảng bằng cách tỉa san từ các khóm lúa đẻ nhiều dảnh trên ruộng hoặc mạ cùng giống còn giâm trên ruộng chân cao không bị ngập úng.

Trường hợp không còn thời vụ gieo cấy, sau khi nước rút tiến hành vệ sinh đồng ruộng và chủ động chuyển đổi sang trồng các loại rau màu phù hợp.

Khi lá lúa khô và cứng dần, nhô cao khỏi mặt nước trên 10cm, xuất hiện lá mới cần phun các chế phẩm sinh học như siêu lân, Pennac P... giúp cây phục hồi nhanh, liều lượng như trong bao bì hướng dẫn. Rút nước cạn chỉ để láng mặt ruộng và nhổ lúa quan sát, nếu thấy đã ra rễ non thì khẩn trương bón thúc ngay lượng phân thúc lần 1. Ưu tiên sử dụng phân NPK chuyên dùng có hàm lượng đạm và kali cân đối, không sử dụng đạm đơn và không bón phân lai rai nhằm hạn chế sâu bệnh hại và đổ ngã cuối vụ.

Đối với những vùng lúa trũng, ngập nước kéo dài trên 4 ngày, không có khả năng phục hồi, lúa bị thối lá, đen rễ: Khẩn trương bừa san lại ruộng, rút cạn nước và tranh thủ cấy ngay khi còn trong khung thời vụ với mạ đã gieo được 3 - 4 lá, có thể tỉa từ các chân ruộng gieo sạ, gieo vãi quá dày để cấy hết diện tích, sử dụng các giống ngắn ngày như P6 đột biến, HN6, Khang Dân 18, Khang Dân đột biến, BT7, Việt Lai 20, TH3-3, nếp IRi352, N97, giống lúa phản ứng ánh sáng ngày ngắn như Bao thai, Mộc tuyền, nếp cái hoa vàng…

Lưu ý, ngâm ủ gieo mạ nền cứng hoặc gieo thẳng ngay nếu rút nước kịp thời. Kết thúc gieo cấy trước ngày 10/8. Chăm sóc, bảo vệ mạ gieo bổ sung, bón thúc, tưới thúc NPK khi mạ được trên 2 lá, phun KH, ET, siêu lân, Pennac P… để tăng cường khả năng ra rễ cho mạ.

2. Đối với các loại cây màu (ớt, dưa, bí...): Khẩn trương thu hoạch sản phẩm ở những ruộng gần đến thời gian thu hoạch hoặc tận thu ở ruộng bị hại nặng. Tháo nước nhanh, kịp thời, khơi thông dòng chảy, không để nước ngập lâu trong ruộng gây thối cây, thối rễ. Với ruộng ngập thời gian ngắn và cây rau còn nhỏ có khả năng phục hồi cần phun các loại thuốc phòng trừ nấm hại như Anvil, Ridomil, Oxyclorua đồng… để phòng trừ nấm lở cổ rễ; kết hợp chế phẩm KH, Pennac P, siêu lân… chăm sóc bổ sung, bón thêm phân khi thời tiết thuận lợi giúp cây nhanh phục hồi.

Đối với những diện tích bị ảnh hưởng nặng, không có khả năng cho thu hoạch cần vệ sinh đồng ruộng, chủ động chuẩn bị đất để gieo trồng lại những loại rau ngắn ngày, rau ưa nước để cung cấp kịp thời cho thị trường lúc giáp vụ, tăng thu nhập cho nông dân.

3. Đối với cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm: Chỉ đạo khẩn trương xẻ rãnh ở các mặt luống để thoát nước, xới phá váng để rễ cây được thông thoáng và triển khai các biện pháp kỹ thuật chăm sóc, bón phân phục hồi vườn cây.

Riêng cây hồ tiêu chỉ tiến hành phá váng khi đất tương đối khô để tránh lây lan bệnh chết nhanh, chết chậm. Tiến hành tỉa cây che bóng, tránh việc để cây che bóng quá rậm rạp trong mùa mưa. Chú ý phòng trừ 3 bệnh héo đen đầu lá cao su sau mưa lũ. Đồng thời, chủ động nguồn giống, vật tư để tiến hành trồng dặm hoặc trồng tái canh các diện tích bị thiệt hại.

Những vườn cây đang đậu quả non hoặc quả trong giai đoạn phát triển cần phun bổ sung phân bón lá có chứa Fe, Bo, Ca, Cu, B, Zn... tránh hiện tượng nứt, rụng quả. Theo dõi thường xuyên vườn cây, đặc biệt là cây bị long gốc để kịp thời phát hiện bệnh rễ do nấm gây ra và có biện pháp phòng trừ kịp thời. Cây bị long gốc cần dậm chặt, vun gốc, sau đó có thể tưới thuốc trừ nấm hoặc các chế phẩm sinh học đối kháng nấm hại bằng loại thuốc có trong danh mục thuốc được phép sử dụng, nồng độ và cách sử dụng theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Khi bộ rễ cây đã phục hồi mới tiến hành bón phân hữu cơ kết hợp với phân khoáng, phun phân bón lá (hạn chế sử dung phân bón hóa học) để tăng khả năng phục hồi của cây.

4. Các địa phương bị ảnh hưởng của mưa lớn cần khẩn trương rà soát mức độ thiệt hại đến sản xuất trồng trọt theo các mức độ thiệt hại dưới 30%, từ 30 - 70%, trên 70% để có giải pháp khắc phục kịp thời. Đồng thời đề xuất chính sách hỗ trợ người dân theo quy định để người dân kịp thời khôi phục sản xuất.

5. Phân công cán bộ kỹ thuật bám sát tình hình sản xuất, thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết để có biện pháp chủ động ứng phó kịp thời với những ảnh hưởng xấu của thời tiết gây ra.