Tôi lên thăm huyện Tân Lạc (Hòa Bình) vừa lúc địa phương này đang hối hả bước vào mùa thu hoạch bưởi đỏ, một đặc sản nổi tiếng của Xứ Mường.

Ông Bùi Đình Hiển, Trưởng phòng NN-PTNT Tân Lạc cho biết, bưởi đỏ là cây trồng chủ lực của địa phương, mang lại hiệu quả sản xuất cao cho nhiều nông hộ, được người tiêu dùng trong nước và quốc tế chấp nhận. Hiện toàn huyện đang duy trì sản xuất 1.250ha bưởi các loại, gieo trồng tập trung chủ yếu ở các xã, Ngọc Mỹ, Đông Lai, Thanh Hối, Tử Nê, Phong Phú, Mỹ Hòa và thị trấn Mãn Đức. Tổng sản lượng quả đạt gần 20.000 tấn (tăng 10% so cùng kỳ năm trước), giá trị thu hoạch ước hơn 200 tỷ đồng. Trong đó, bưởi đỏ chiếm gần 90% diện tích và sản lượng, còn lại là bưởi da xanh và bưởi Diễn.

Đến hết tháng 6/2023, huyện có gần 230ha bưởi đỏ được công nhận GAP, VietGAP hoặc hữu cơ, GlobalGAP; xét cấp được 6/153ha mã số vùng trồng; có 3 sản phẩm bưởi đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh. Được biết, năm 2022, giá trị thu hoạch trung bình từ cây bưởi của tỉnh đạt hơn 194 triệu đồng/ha. Riêng một số địa phương có diện tích thâm canh cao như Thanh Hối, Đông Lai, Tử Nê, giá trị thu hoạch đạt tới 380 - 415 triệu đồng/ha.

Về liên kết tiêu thụ sản phẩm, có 18% lượng quả tiêu thụ qua các kênh doanh nghiệp, HTX hoặc trang trại; bán qua thương lái mua tại vườn chiếm khoảng 60% sản lượng; bán lẻ trực tiếp chừng 20%, còn lại tiêu thụ qua các hội chợ nông sản, các điểm vui chơi, giải trí và du lịch trong khu vực. Nhờ đó, dự kiến năm 2023 này, sản lượng bưởi xuất sang Mỹ, EU, Vương Quốc Anh và New Zealand sẽ đạt 1.000-1.200 tấn. Cùng kỳ năm trước, các nhà nông trong huyện cũng xuất sang Vương Quốc Anh được 6 tấn (5.500 trái) bưởi đỏ.

Để tiêu thụ hết sản lượng bưởi, Phòng NN-PTNT Tân Lạc đã tham mưu giúp UBND huyện, chỉ đạo các địa phương thu hoạch nhanh gọn những quả bưởi đã chín; tạo mọi thuận lợi cho các cơ quan truyền thông Trung ương và địa phương cũng như các tổ chức cá nhân đến tuyên truyền, quảng bá. Bên cạnh đó, các phòng ban và đơn vị liên quan trong huyện được khuyến nghị tăng cường kiểm tra, giám sát; không để xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán hoặc dùng chiêu trò ép giá, làm mất uy tín hoặc giảm uy tín sản phẩm bưởi đỏ Tân Lạc, bao gồm cả tuyên truyền xấu trên không gian mạng.

Đối với các nhà nông cung ứng bưởi ra thị trường, phải đúng chất lượng, số lượng theo yêu cầu khách hàng, và phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Đồng thời, phải làm tốt công tác sơ chế, bao gói, dán tem mác và biểu tượng logo bưởi đỏ Tân Lạc, có ghi rõ địa chỉ nơi sản xuất để khách hàng truy xuất nguồn gốc khi cần.

Với các doanh nghiệp hoặc đầu mối thu mua bưởi sản lượng lớn, nên có hợp đồng kinh tế, cam kết trách nhiệm giá cả và số lượng thu mua theo thỏa thuận.

Phòng NN-PTNT huyện có trách nhiệm làm đầu mối, phối hợp với các đơn vị liên quan, cung cấp, giới thiệu cho thương lái các đầu mối sản xuất và cung ứng bưởi trên địa bàn, xử lý kịp thời những tắc nghẽn, vướng mắc trong công tác lưu thông trái bưởi, qua đường dây nóng: 0977.467.888 hoặc 0986.911.515.

Bà Nguyễn Thị Oanh, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Tổng hợp và Phát triển Nông thôn Bình Minh (Thanh Hối) bật mí, HTX có hơn 35ha bưởi đỏ sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP, mùa vụ này sẽ thu hoạch được trên 700 tấn bưởi, tương ứng khoảng 700.000 quả.

Bước đầu, HTX đã ký được hợp đồng xuất sang Vương Quốc Anh 20 tấn bưởi (khoảng 20.000 quả), sản lượng bưởi còn lại, HTX đã có kế hoạch cung ứng hết cho nhà hàng và các siêu thị dưới Hà Nội. Cùng với đó, HTX còn phối hợp tiêu thụ gần 2.000 tấn bưởi (100ha sản xuất) của các hộ dân xã Thanh Hối. Được biết, vụ bưởi năm 2022, HTX  mới xuất khẩu thăm dò được 2.000 trái bưởi đỏ sang thị trường Vương Quốc Anh.

Hỏi thăm các nhà vườn, HTX và các đầu mối khác trong huyện đều thấy, khả năng tiêu thụ trái bưởi đỏ Tân Lạc rất khả quan, như HTX Sản xuất, Chế biến và Tiêu thụ bưởi đỏ Giang Lộc - 0988.053.091 (Tử Nê) mùa vụ này cũng ký hợp đồng xuất khẩu sang EU được 30 tấn bưởi đỏ chuẩn GlobalGAP, vẫn còn khoảng 570 tấn quả dành cung ứng cho thị trường trong nước.

Theo tính toán của các hộ trồng bưởi, với giá bán tối thiểu 10.000 đồng/quả và năng suất bưởi đạt bình quân 20 tấn quả/ha, giá trị thu hoạch từ canh tác bưởi đỏ của huyện Tân Lạc sẽ không dưới 200 triệu đồng/ha canh tác.  

Để mua đúng sản phẩm bưởi đỏ Tân Lạc, cần chọn những quả dạng tròn tựa hình chum úp ngược, nặng từ 0,8-1,2kg/trái, vỏ quả mỏng, bóng, màu vàng ánh hồng, có hương thơm đặc trưng. Nếu mua  vận chuyển đi xa hoặc ăn ngay, cần mua những quả vỏ hơi héo. Bưởi mua về nên úp ngược núm quả xuống giàn tre/ gỗ hoặc vật dụng tương tự, rồi để nơi thoáng mát. Cách bảo quản này giúp trái bưởi để tự nhiên được trên 2 tháng vẫn còn nguyên giá trị sử dụng, thơm ngon.

Riêng với những trái bưởi dùng để thờ cúng, không nên rửa bằng nước lã, chỉ dùng khăn khô lau sơ lớp bụi ngoài, rồi dùng mảnh vải cotton thấm rượu nhạt, lau lại toàn bộ trái bưởi lần cuối. Sau nửa ngày, bưởi sẽ dậy hương thơm rất quyến rũ. Để quả từ 5 ngày trở ra cho "xuống" nước, ăn sẽ thơm ngọt hơn gấp bội.