Rau quả vụt sng, nhiều mặt hng ph kỷ lục

Nếu như năm 2022, ngnh thủy sản bứt ph với biểu đồ tăng trưởng gần như dựng đứng th đến năm 2023, gạo v rau quả trở thnh đại diện cho nng sản VN tạo danh tiếng trn thị trường quốc tế.

Ngnh rau quả đang c bước chạy thần tốc để xc lập kỷ lục mới về kim ngạch xuất khẩu. Theo ước tnh của Bộ NN-PTNT, đến cuối năm 2023, hai mặt hng rau quả v la gạo sẽ đạt mức kim ngạch cao nhất từ trước đến nay, trn 4 tỉ USD. Trong đ, lần đầu tin sầu ring vươn ln ngi vị qun qun trong cc loại cy ăn quả với kim ngạch xuất khẩu chạm ngưỡng 2 tỉ USD. Ni đến sự tăng trưởng đột biến của sầu ring, khng thể khng nhắc lại sự kiện k kết Nghị định thư xuất khẩu chnh ngạch sang Trung Quốc từ qu 2/2022. Kể từ đ quả sầu ring đ mang lại thu nhập "khủng" cho người trồng v đng gp vo sự tăng trưởng chung của ngnh xuất khẩu rau quả

Khng chỉ xuất khẩu quả tươi v khng chỉ phụ thuộc vo thị trường Trung Quốc, cc doanh nghiệp trong nước cũng đang mở rộng thị trường xuất khẩu sầu ring đến 24 quốc gia v vng lnh thổ. "Tri sầu ring cn c rất nhiều dư địa để tăng trưởng. Ngoi thị trường Trung Quốc đang chiếm đến 90% sản lượng sầu ring xuất khẩu th những thị trường khc cũng c tiềm năng khai thc, nhất l sản phẩm sầu ring đng lạnh v đặc biệt l hướng đến thị trường Ấn Độ nơi c dn số đng nhất thế giới", b Nguyễn Thị Thu Hương, Ph cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT), nhận định.

Bn cạnh đ, ngnh rau quả vẫn cn nhiều "ngi sao" tiềm năng khc hứa hẹn sẽ vụt sng trong thời gian tới, trong đ c tri dừa. Mới đy, mặt hng ny đ được 2 thị trường tiu thụ lớn nhất l Mỹ v Trung Quốc bật tn hiệu để mở cửa. ng Cao B Đăng Khoa, quyền Tổng thư k Hiệp hội Dừa VN, thng tin: "Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dừa chế biến su v cc sản phẩm nguyn liệu như bột sữa dừa, cơm dừa nạo sấy của VN đ khng ngừng tăng ln trong những năm qua, vươn ln vị tr thứ tư của chu .

Số liệu thống k cho thấy gi trị xuất khẩu dừa v sản phẩm từ dừa trong năm 2022 đạt trn 900 triệu USD. Hiện nay, do ảnh hưởng của tnh hnh chung, gi trị xuất khẩu dừa bị sụt giảm khoảng 32% so với cng kỳ năm 2022, đạt khoảng 215 triệu USD. Tuy nhin, trong di hạn, tiềm năng xuất khẩu của ngnh dừa cn rất lớn. Với những bước chuẩn bị mở cửa thị trường Trung Quốc v sự mở cửa trở lại của thị trường Mỹ, tri dừa VN sẽ sớm đạt mức kim ngạch 1 tỉ USD".

Bn cạnh đ, sản xuất c ph trong nước cũng đang hồi sinh mạnh mẽ. Gi c ph sau nhiều năm nằm dưới mức 40.000 đồng/kg đ bất ngờ tăng vọt từ đầu năm 2023, đến thời điểm hiện tại đ gần chạm đến ngưỡng 70.000 đồng/kg. "Bao nhiu năm nay gi c ph VN chưa vượt ln được 50.000 đồng/kg, cho nn mức gi hiện tại gần như l niềm mơ ước của doanh nghiệp lẫn nng dn. Thời điểm thng 10 - 11 hằng năm mới bắt đầu thu hoạch vụ c ph mới, gi c thể sẽ giảm đi cht nhưng nhiều khả năng vẫn ở mức cao", đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu c ph tại Đắk Lắk nhận định. Bộ NN-PTNT cũng dự bo mặt hng c ph c thể ph vỡ kỷ lục về kim ngạch xuất khẩu của năm trước v năm 2023 sẽ l năm thứ hai lin tiếp VN đạt mức kim ngạch trn 4 tỉ USD xuất khẩu c ph.

Sắp xếp lại "thế trận ngnh hng", tối ưu lợi thế quốc gia

Trong bối cảnh kinh tế trong nước v ton cầu kh khăn, nng nghiệp đ nổi ln như một trụ đỡ cho nền kinh tế. Nhn lại chặng đường xuất khẩu nng sản năm qua, ng Nguyễn Quốc Toản, Gim đốc Trung tm chuyển đổi số v thống k nng nghiệp (Bộ NN-PTNT), nhận định: "C thể ni ngnh nng nghiệp tự ho về những thnh tch của mnh. Biến đổi kh hậu, dịch bệnh v cc cuộc khủng hoảng đ tc động tiu cực tới hoạt động kinh tế ton cầu. Thế nhưng, xuất khẩu nng sản của VN nổi ln như một điểm sng của cả nền kinh tế nước nh. Thnh cng trong xuất khẩu nng sản phải kể đến sự chuyển dịch rất lớn trong sản xuất, tiếp đ l việc mở rộng khai thc cc thị trường mới v đặc biệt l việc tận dụng cc hiệp định thương mại thế hệ mới".

Mặt khc, theo ng Nguyễn Quốc Toản, khi một số ngnh hng như la gạo, sầu ring tăng trưởng nng cũng đ bộc lộ hết những điểm yếu của ngnh nng nghiệp hiện nay, đ chnh l thiếu sự lin kết. Cụ thể, cc nt thắt hiện nay l quản trị chất lượng, hạ tầng chế biến chưa đp ứng, lin kết giữa nh vườn, nng dn, thương li v doanh nghiệp chưa tốt, dẫn đến cạnh tranh thu mua, ph vỡ hợp đồng

TS Đặng Kim Sơn, nguyn Viện trưởng Viện Chnh sch v Chiến lược pht triển nng nghiệp nng thn (Bộ NN-PTNT), cũng trăn trở: "Ở VN, mặc d Nh nước, doanh nghiệp v nhn dn đ bỏ ra rất nhiều cng sức lm lin kết bốn nh, xy dựng cnh đồng mẫu lớn, xy dựng chuỗi gi trị nhưng trong sản xuất cc ngnh hng ni chung v la gạo ni ring, cc khu vẫn tch rời nhau. Việc sản xuất ph mặc cho nng dn, việc thu mua từ nng dn ph mặc cho thương li v doanh nghiệp c nh my chế biến. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu chỉ k hợp đồng bn gạo v huy động từ cc nh my xay xt theo kiểu "sang mạn tu".

Tnh trạng hợp đồng xuất khẩu với bn ngoi k trước, rồi mới mua gạo theo gi ln xuống trong nước nn khi xảy ra biến động gi sẽ nảy sinh mu thuẫn, mối quan hệ thay v cộng tc lại thnh đối đầu. Nếu cứ duy tr cch thức tổ chức yếu km như hiện nay sẽ tạo ra cơ hội cho cc tập đon FDI xuyn quốc gia tiến vo chiếm lĩnh cc ngnh hng nng sản chiến lược m VN c lợi thế. Khi đ cc doanh nghiệp nội địa v nhất l nng dn chỉ được hưởng phần lợi nhuận nhỏ nhoi như người đng gp sức lao động km theo mọi rủi ro dịch bệnh, thin tai v nhiễm mi trường Thực tế VN chng ta đ v đang chấp nhận tnh trạng ny trong nhiều ngnh cng nghiệp v nng nghiệp hiện cũng đang bị đẩy li trong chăn nui, lấn vo thủy sản, c ph...".

Theo TS Đặng Kim Sơn, để ginh thế đứng trn sn nh, pht huy được lợi thế quốc gia của ngnh nng nghiệp, cc cấp lnh đạo địa phương v ngnh cần sắp xếp lại thế trận từng ngnh hng v xc lập vị thế người lm nng nghiệp ni chung v người lm la ni ring. Nhất định phải xc định tại vng chuyn canh như ĐBSCL th phải r la gạo ở đu, cy ăn tri ở đu, thủy sản ở đu. Ty nguyn phải r c ph ở đu, tiu ở đu, cy ăn quả ở đu, rừng ở đu C như thế mới đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng, logistics, nh my chế biến, nguồn nhn lực. Tại vng chuyn canh cần xc định v hỗ trợ doanh nghiệp lớn dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ, hợp tc x v người nng dn.

Khi đ c lin kết ngang nng dn với nhau, doanh nghiệp với nhau, địa phương với nhau rồi sẽ xy dựng, tổ chức lin kết dọc. Lin kết dọc đ giải quyết cc bi ton xy dựng vng chuyn canh thế no, tổ chức sản xuất ra sao, tm thị trường thế no, gi cả lm sao, chế biến, hợp tc quốc tế thế no... Cng nhau hnh thnh vng chuyn canh l lin kết dọc, chuỗi gi trị l lin kết dọc, v cao nhất chnh l hội đồng ngnh hng.

Lin kết được với nng dn l thắng

ng L Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tc v pht triển nng thn (Bộ NN-PTNT), phn tch: Điểm yếu nhất của ngnh nng nghiệp hiện nay đ l thiếu sự lin kết. D chậm hay nhanh th nền nng nghiệp hiện đại khng thể l nền nng nghiệp tự cạnh tranh lẫn nhau m phải được tổ chức theo chuỗi cung ứng v chuỗi gi trị.

"Tất nhin l chng ta đi chậm nhưng nếu khng bắt đầu từ hm nay th rất kh để m chng ta c thể thực hiện được trong tương lai gần. Trước đy chng ta đ c một nghị định l phải lin kết lại v trong lin kết cũng c những chuyện xử phạt nọ kia nhưng nghị định đấy vẫn cn một số hạn chế, nhất l trong cu chuyện tổ chức thực hiện Trong chuỗi lin kết th ci bẫy của chng ta lun lun gặp phải đ l nặng về gi cả. Vấn đề l yếu tố gi rất kh quản trị, kể cả doanh nghiệp. Lm thế no để nng dn v hợp tc x đến được với nhau? Khng c g hơn l tất cả phải hỗ trợ phc lợi, lợi ch cho nng dn. Cần tập trung vo chuyện gip cho nng dn lm ra nng sản chất lượng cao, chng ta gip cho nng dn giảm gi thnh sản phẩm, chng ta gip cho nng dn c đủ kiến thức về thị trường để đủ kỹ năng ứng ph, gip nng dn tiếp cận được tn dụng", ng Thịnh nhấn mạnh v cho rằng, mối lin kết hiện nay giữa người mua v người bn mới chỉ dừng lại ở k kết hợp đồng mua bn nhưng điều ny l chưa đủ.

Nếu ni về cạnh tranh th doanh nghiệp VN thua những doanh nghiệp đa quốc gia về tất cả mọi thứ, thua về tiềm lực, thua về thị trường nhưng chng ta c một lợi thế l nếu lin kết được với nng dn th chng ta thắng. Cho nn d chậm d nhanh th chng ta phải lm, lm kin tr để mối lin kết sản xuất - tiu thụ ngy cng su rộng. C như vậy mới khắc phục được những điểm yếu của ngnh nng nghiệp VN hiện nay v đưa vị thế nng sản Việt ngy cng ln cao hơn.

Chủ tịch Lin đon Thương mại v Cng nghiệp VN (VCCI) Phạm Tấn Cng th cho rằng trong bối cảnh hiện nay, để thực hiện mục tiu của ngnh nng nghiệp trong giai đoạn tới l "Pht triển nền nng nghiệp thng minh, hội nhập quốc tế, thch ứng với biến đổi kh hậu, nng cao gi trị gia tăng v pht triển bền vững; nng thn mới phồn vinh v văn minh, nng dn giu c" th cng đi hỏi nhiều hơn sự tham gia v thể hiện vai tr của cc doanh nghiệp. Chnh cc doanh nghiệp sẽ l những người mở đường để ngnh nng nghiệp VN từng bước tiến ln, khẳng định vị thế trn thế giới v từ đy, mang lại hiệu quả sản xuất, gia tăng thu nhập cho người nng dn.

"Thời gian qua, Chnh phủ đ ban hnh nhiều chnh sch để thu ht doanh nghiệp đầu tư vo nng nghiệp. Những chnh sch trn cho thấy Nh nước đang rất quan tm khuyến khch doanh nghiệp đầu tư pht triển nng nghiệp, nng thn. Tuy nhin, đầu tư vo nng nghiệp lun hm chứa nhiều rủi ro kh lường trước, nn để đưa chnh sch đi vo thực tiễn, Chnh phủ v cc địa phương cần đặc biệt quan tm tho gỡ kh khăn, tạo thuận lợi cho cc doanh nghiệp nng nghiệp, cần xy dựng cc m hnh, cc doanh nghiệp thnh cng trong đầu tư vo nng nghiệp để nhn rộng v khch lệ, tạo niềm tin cho cc nh đầu tư tiềm năng", ng Cng nhấn mạnh.

Một bo co do ngn hng HSBC cng bố giữa thng 9 cho biết: Đi ngược lại xu hướng ton cầu, nhu cầu sầu ring đang tăng 400% so với cng kỳ năm ngoi, chỉ do cơn sốt ở Trung Quốc. Hai năm qua, nước ny đ nhập khẩu số sầu ring trị gi 6 tỉ USD, chiếm 91% nhu cầu ton cầu. Cơn sốt sầu ring phần lớn tập trung ở Trung Quốc, nơi người tiu dng khng chỉ xem n l một loại tri cy m cn l mn qu thể hiện sự giu c của giới thượng lưu. Ngoi ra, việc tặng sầu ring lm qu theo phong tục cho bạn b v người thn khi đnh hn đ trở nn phổ biến. Khoảng 90% sầu ring được vận chuyển trn ton thế giới c nguồn gốc từ ASEAN, tăng từ mức 60% cch đy 7 năm. Chỉ ring Thi Lan đ chiếm 99% tổng xuất khẩu sầu ring trong khối ASEAN. Theo cc chuyn gia, cơn sốt sầu ring ở Trung Quốc l cơ hội cho VN tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu tri cy tỉ đ ny trong thời gian tới.

Những năm gần đy ngy cng c nhiều doanh nhn, doanh nghiệp tm huyết đầu tư vo nng nghiệp, nng thn, đồng thời cc doanh nghiệp đang trở thnh nng cốt trong chuỗi gi trị nng sản. Tuy nhin, so với yu cầu v tiềm năng to lớn của nng nghiệp VN hiện nay, dư địa đầu tư vẫn cn rất lớn để nng nghiệp VN bứt ph pht triển mạnh hơn nữa. Thống k của Bộ NN-PTNT cho thấy hiện cả nước c trn 50.000 doanh nghiệp đầu tư vo nng nghiệp, một con số rất khim tốn so với tổng số trn 900.000 doanh nghiệp đang hoạt động ở VN, điều ny cho thấy việc thu ht doanh nghiệp đầu tư vo ngnh nng nghiệp vẫn đang l bi ton cần lời giải ở nhiều địa phương.

ng Phạm Tấn Cng, Chủ tịch Lin đon Thương mại v Cng nghiệp VN (VCCI)

Một hệ sinh thi cc thể chế nng nghiệp vững mạnh v bền vững l giải php đột ph để tho gỡ vướng mắc chnh đang lm yếu khả năng cạnh tranh của cc mặt hng chiến lược VN. Phải khẩn cấp tổ chức lại theo m hnh chung của thế giới th VN mới c thể tham gia chuỗi gi trị ton cầu một cch hiệu quả. Nếu lm được những điều đ ti nghĩ rằng t c quốc gia no c được vị thế như VN, vị thế của một cường quốc nng nghiệp.

TS Đặng Kim Sơn, Nguyn Viện trưởng Viện Chnh sch v Chiến lược pht triển nng nghiệp nng thn (Bộ NN-PTNT)

Nhiều đề xuất, giải php đ được đưa ra cho Trung tm lin kết, sản xuất, chế biến v tiu thụ nng sản vng ĐBSCL tại TP.Cần Thơ.

Trung Quốc muốn mở rộng cửa khẩu Hữu Nghị, cơ hội tăng xuất khẩu nng sản

Cảng Trần Đề sẽ ko giảm khoảng 50% chi ph vận chuyển nng sản xuất khẩu