Sau khi Báo Nông nghiệp Việt Nam đăng tải hai bài điều tra về Dự án Khu trồng cây ăn quả, cây dược liệu tại phường Hà Khẩu, TP Hạ Long.Thanh tra tỉnh Quảng Ninh đã vào cuộc. Kết luận thanh tra mới đây đã chỉ ra hàng loạt sai phạm tại dự án này cũng như nêu rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị liên quan.

Sở Nông nghiệp phản đối, Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư vẫn cố trình

Thanh tra tỉnh Quảng Ninh chỉ rõ, trong việc chấp thuận địa điểm quy hoạch, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có ý kiến không đồng thuận về địa điểm đề xuất lập quy hoạch thực hiện dự án. Lý do hiện trạng sử dụng đất thể hiện không rõ tính pháp lý về quyền sử dụng đất và khu vực sử dụng đất nêu trong thuyết minh ý tưởng đầu tư dự án của công ty hiện nằm trong quy hoạch đất rừng sản xuất.

Tuy nhiên, Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư vẫn có tờ trình đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh chấp thuận địa điểm cho nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết xây dựng trồng cây ăn quả, cây dược liệu tại phường Hà Khẩu, TP Hạ Long do Công ty Trung Tiến đề xuất; không yêu cầu công ty có giải trình tiếp thu ý kiến của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thực hiện không đúng quy định tại Điều 16, Khoản 4 Điều 20 Luật Quy hoạch đô thị 2009.

Trong công tác phê duyệt quy hoạch, kết luận thanh tra cũng nêu rõ, UBND TP Hạ Long phê duyệt quy hoạch chi tiết khu trồng cây ăn quả, cây dược liệu tại phường Hà Khẩu đã không lấy ý kiến của cộng đồng dân cư theo quy định; không có đánh giá môi trường chiến lược theo Khoản 2 Điều 39 Luật Quy hoạch đô thị 2009.

Phòng Quản lý đô thị TP Hạ Long đã thực hiện việc thẩm định nhiệm vụ và đồ án quy hoạch không đúng theo quy định; thực hiện không hết trách nhiệm về nhiệm vụ, quyền hạn được giao đối với công tác thẩm định, phê duyệt đồ án quy hoạch.

Kết luận thanh tra khẳng định, để tồn tại, thiếu sót nêu trên thuộc trách nhiệm của UBND TP Hạ Long và Phòng Quản lý đô thị Thành phố.

Cũng theo Thanh tra tỉnh Quảng Ninh, với chức năng là cơ quan chủ trì lấy ý kiến về việc chấp thuận địa điểm nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết xây dựng, chấp thuận chủ trương đầu tư, các sở: Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn còn có ý kiến về quy hoạch, quy định của pháp luật về chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng sang mục đích khác, phương án giải phóng mặt bằng… đối với dự án. Nhưng Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư đã không yêu cầu Công ty Trung Tiến và các đơn vị có liên quan giải trình tiếp thu ý kiến.

Cùng với đó, Ban đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án khi chưa có báo cáo thẩm định trình UBND tỉnh. Điều này không đảm bảo theo quy định tại Khoản 6 Điều 33 Luật Đầu tư 2014.

Điểm nữa đáng lưu ý, theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp do Phòng Đăng ký kinh doanh, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hà Nội cấp lần đầu ngày 1/4/2005, đăng ký thay đổi lần thứ 10, ngày 18/5/2015 (mới bổ sung lĩnh vực trồng cây ăn quả, cây dược liệu); thì Công ty Trung Tiến chưa từng thực hiện dự án trồng cây ăn quả, cây dược liệu.

"Tồn tại, thiếu sót nêu trên thuộc trách nhiệm của Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư tỉnh; trực tiếp là Phòng Hỗ trợ đầu tư và Phòng Tư vấn đầu tư", kết luận thanh tra cho biết.

Sở Tài nguyên Môi trường dung túng cho hành vi vi phạm?

Theo kết luận thanh tra, Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh là cơ quan tham mưu giúp UBND tỉnh quản lý về đất đai, tài nguyên, khoáng sản, môi trường; thực hiện việc giao đất tại thực địa và ký hợp đồng thuê đất đối với Công ty Trung Tiến.

Sau khi được giao đất giai đoạn 1, Công ty Trung Tiến đã có hành vi san nền, hạ cốt, khai thác đất đắp, làm biến dạng địa hình tại địa điểm thực hiện dự án. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường không tham mưu UBND tỉnh Quảng Ninh về nội dung này.

Khi nhận được đề nghị xin giao đất giai đoạn 2 của Công ty Trung Tiến, Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh đã tiến hành thẩm định hồ sơ và kiểm tra hiện trạng trước khi giao đất. Điều đáng nói, tại biên bản thẩm tra đất đai ngày 3/4/2018 không đề cập đến việc công ty đã khai thác đất và làm biến dạng địa hình, không theo quy hoạch được phê duyệt; vẫn đề xuất UBND tỉnh Quảng Ninh giao đất giai đoạn 2.

Tại Quyết định số 315, ngày 6/2/2018, dự án đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư Quảng Ninh đồng ý giãn tiến độ thực hiện đến 31/12/2018. Theo đó, thời gian thực hiện dự án chỉ còn 6 tháng là hết hạn nhưng chủ đầu tư không tiến hành bất cứ hoạt động nào theo quyết định chấp thuận dự án đã được phê duyệt.

Trong buổi làm việc ngày 19/7/2021 để rà soát lại việc thực hiện dự án, Sở Tài nguyên và Môi trường có ý kiến: Dự án chưa đủ điều kiện bị thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai. Đề nghị xem xét xử lý theo quy định của Luật Đầu tư. Đồng thời, Sở yêu cầu công ty có báo cáo chi tiết làm rõ về căn cứ pháp lý và khối lượng đất đá đã thực hiện đào, đắp phục vụ sau nền các hạng mục công trình nội bộ dự án và khối lượng đất đá đã thực hiện đào, vận chuyển ra khỏi khu vực dự án để phục vụ cho các mục đích khác; báo cáo gửi về Sở Tài nguyên và Môi trường trước ngày 10/8/2021 để xem xét, giải quyết theo quy định.

Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh không có tài liệu, hồ sơ thể hiện kết quả đã thực hiện đối với nội dung nói trên.

Vẫn theo kết luận thanh tra, sau khi được giao đất giai đoạn 1, Công ty Trung Tiến đã có tác động vào đất như: San nền, hạ cốt, vận chuyển đất ra khỏi phạm vi thực hiện dự án để bán trong thời gian dài nhưng không bị cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý vi phạm hành chính.

Quá trình UBND TP Hạ Long chấp thuận phương án vận chuyển đất, đá đổ thải của dự án có vị trí đổ tại dự án sân Golf Tuần Châu và khu vực hoàn nguyên mỏ sét Giếng Đáy, UBND TP Hạ Long đã giao Phòng Quản lý Đô thị phối hợp cùng Công an TP, UBND phường Hà Khẩu thực hiện kiểm tra, giám sát việc vận chuyển.

Tuy nhiên, lại không giao cho đơn vị nào kiểm soát khối lượng đất, đá vận chuyển ra khỏi dự án; dẫn tới, không xác định được khối lượng.

Đặc biệt, UBND TP Hạ Long là đơn vị thực hiện chức năng quản lý Nhà nước tại địa phương, trực tiếp giám sát Công ty Trung Tiến triển khai dự án nhưng đã không thực hiện hết trách nhiệm; để doanh nghiệp có hành vi khai thác đất trong thời gian dài, không có biện pháp xử lý kịp thời.

Bên cạnh đó, UBND phường Hà Khẩu là cơ quan Nhà nước trực tiếp quản lý đất đai tại địa phương đã buông lỏng quản lý, để Công ty Trung Tiến tiến hành khai thác khoáng sản tại khu vực thực hiện dự án; tác động vào đất làm biến dạng địa hình, ảnh hưởng tới môi trường và cảnh quan khu vực.

Theo kết luận thanh tra, UBND TP Hạ Long, UBND phường Hà Khẩu buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, không thực hiện đúng trách nhiệm quản lý Nhà nước theo quy định tại Điều 208 Luật Đất đai 2013.

Mua bán trái phép tài nguyên khoáng sản

Đối với lĩnh vực khoáng sản, kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, Công ty Trung Tiến đã có hành vi: San gạt để khai thác đất trong khu vực thực hiện dự án với mục đích để bán; ký hợp đồng, xuất hóa đơn cho các đơn vị khác để thực hiện san lấp nền mặt bằng cho dự án khác. Thanh tra tỉnh Quảng Ninh kết luận: Đây là việc mua bán trái phép tài nguyên khoáng sản khi chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đồng thời, khai thác và bán đất cho một số đơn vị trước khi được cấp phép xây dựng; vận chuyển đất ra ngoài dự án khi chưa được các cơ quan chức năng cho phép; khi được phép vận chuyển đất ra ngoài dự án thì vận chuyển vượt với khối lượng lớn so với khối lượng được cấp phép; có dấu hiệu sử dụng hóa đơn không đúng quy định…

Công ty đã đào cốt, cắt tầng làm biến dạng địa hình, không còn lớp đất màu để cho việc trồng cây theo như mục tiêu tôn chỉ ban đầu của dự án - đây là hành vi hủy hoại đất theo Khoản 25 Điều 3 Luật Đất đai 2013.