Thí điểm mô hình làng mới của Hàn Quốc tại Thừa Thiên - Huế

Giai nhân xứ Huế vướng víu nợ thi nhân tiền chiến.

Ngày 24/8 tại thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên- Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế tổ chức kỷ niệm 100 năm Musée Khải Định – Bảo tàng cổ vật cung đình Huế. Đây là một trong những bảo tàng được thành lập sớm nhất tại Việt Nam.

Trải qua biến thiên của lịch sử, Musée Khải Định đã nhiều lần thay đổi tên gọi, nhưng trụ sở chính của cảo tàng vẫn là điện Long An.

Điện Long An, toà nhà trưng bày chính của bảo tàng, nguyên là một ngôi điện nằm trong cung Bảo Định, được xây dựng vào năm 1845 dưới thời vua Thiệu Trị, được đánh giá là cung điện đẹp nhất còn lại cho đến ngày nay.

Dưới thời vua Thành Thái, vì nhiều lý do khác nhau, cung Bảo Định bị triệt giải nhưng người ta vẫn giữ lại trong khuôn viên cũ ngôi điện Long An trong trạng thái khá nguyên vẹn.

Tháng 6/1908, vua Duy Tân cho di dời trường Quốc Tử Giám từ làng An Ninh về xây dựng trong kinh thành Huế. Điện Long An cũng đã được cho di dời về dựng lại tại vị trí ngày nay với tên gọi mới là Tân Thơ viện, nơi lưu giữ các tư liệu phục vụ cho việc học tập của các học sinh trường Quốc Tử Giám.

Năm 1913, Hội Đô thành hiếu cổ được thành lập và hội đã xin phép triều đình lấy một góc của Tân Thơ viện làm trụ sở. Hàng ngàn hiện vật hội sưu tầm được đã đưa về đây để cất giữ.

Hội Đô thành Hiếu cổ ra đời trên cơ sở đề xuất của linh mục Leopold Cadière với mục đích: “Sưu tầm bảo tồn và truyền đạt những dấu tích xưa về chính trị, tôn giáo, nghệ thuật và văn học châu Âu cũng như bản xứ, liên quan đến Huế và phụ cận”.

Sau khi thành lập các hội viên Hội Đô thành Hiếu cổ đã nỗ lực tìm kiếm những tác phẩm nghệ thuật đưa về cất giữ trong điện Long An. Số cổ vật do các hội viên Hội Đô thành Hiếu cổ thu thập ngày một tăng, là tiền đề để Khâm sứ Pasquier tác động đối với triều đình nhà Nguyễn.

Ngày 17/8/1923 vua Khải Định ký dụ cho phép chính thức thành lập tại Kinh đô Huế một bảo tàng, lấy tên là Musée Khải Định. Sau khi vua Khải Định ký dụ thành lập Musée Khải Định, điện Long An trở thành nơi trưng bày chính của Musée Khải Định. 

Trong chỉ dụ cho phép thành lập Musée Khải Định, vua Khải Định đã viết: “Đất nước của trẫm đã nhận được từ các thế hệ đi trước những mẫu vật tuyệt đẹp của nghệ thuật cổ xưa, các mẫu vật này cần được bảo tồn cho việc hình thành và gìn giữ khiếu thẩm mỹ và tinh thần nghệ thuật cho các thế hệ mai sau”.

Ngày 24/8/2023, Khâm sứ Pasquier đã ký Nghị định thực hiện chỉ dụ ngày 17 tháng 8 năm 1923 về việc thành lập Musée Khải Định tại Huế. Từ đó đến nay, Musée Khải Định - Bảo tàng cổ vật cung đình Huế đã trải qua 100 năm hình thành và phát triển.

Theo ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, bảo tàng là một bộ phận mật thiết của quần thể di tích Huế, là một thiết chế đặc biệt có ý nghĩa trong tiến trình lịch sử của vùng đất Huế. Với ý nghĩa thành lập ban đầu, các thế hệ người làm công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá, di sản cổ vật ngày nay vẫn tiếp tục truyền thống trong việc “sưu tập và bảo tồn những tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu phản ánh đầy đủ đời sống chính trị, xã hội, nghệ thuật và nghi lễ của nước Đại Nam”.

Dịp này, Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế trưng bày giới thiệu 100 hiện vật tiêu biểu thời Khải Định, thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia và Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế.

Hiện nay, Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế là nơi lưu giữ, bảo quản và trưng bày hơn 11.000 hiện vật, trong đó có 8 hiện vật/bộ hiện vật với 33 hiện vật đơn lẻ đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia.