Trong nghiên cứu, các nhà khoa học Stewart Edie của Smithsonian, Shan Huang của Đại học Birmingham và các đồng nghiệp đã mở rộng đáng kể danh sách các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ – chẳng hạn như trai, hàu, vẹm, sò điệp và họ hàng của chúng – mà con người được biết là thu hoạch và xác định được những đặc điểm làm cho những loài này trở thành mục tiêu chính để thu hoạch.

Họ cũng phát hiện ra rằng một số đặc điểm tương tự này cũng đã làm cho nhóm động vật có vỏ này ít bị tuyệt chủng hơn trong quá khứ và có thể bảo vệ những loài động vật có vỏ này trong tương lai. Các tác giả đã đánh dấu một số khu vực đại dương, chẳng hạn như phía đông Đại Tây Dương, đông bắc và đông nam Thái Bình Dương, là những khu vực cần quan tâm đặc biệt về quản lý và bảo tồn.

Nghiên cứu, được công bố trong tuần này trên tạp chí Nature Communications, phát hiện ra rằng con người khai thác khoảng 801 loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ - 720 loài khác được liệt kê trong Cơ sở dữ liệu sản lượng của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc.

Edie, người phụ trách các loài hai mảnh vỏ hóa thạch của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia, nói rằng - may mắn thay - nhiều đặc điểm khiến những loài hai mảnh vỏ này hấp dẫn con người cũng đã làm giảm nguy cơ tuyệt chủng của chúng. Cụ thể, những loài này sống ở nhiều vùng khí hậu trên toàn thế giới, với biên độ nhiệt độ rộng. Khả năng thích ứng này thúc đẩy khả năng phục hồi chống lại các tác nhân gây tuyệt chủng tự nhiên. Nhưng đồng thời, nhu cầu của con người đối với những loài này có thể khiến chúng và hệ sinh thái mà chúng là một phần của nguy cơ bị hủy diệt cao hơn.

Edie cho biết: “Chúng ta may mắn là các loài mà chúng ta ăn cũng có xu hướng chống lại sự tuyệt chủng cao hơn. Nhưng con người có thể biến đổi môi trường địa chất trong chớp mắt, và chúng ta phải quản lý bền vững các loài này để chúng có sẵn cho các thế hệ sau chúng ta”.

Huang cho biết: “Có một điều khá trớ trêu là một số đặc điểm khiến các loài hai mảnh vỏ ít bị tổn thương hơn trước nguy cơ tuyệt chủng cũng khiến chúng trở thành nguồn thức ăn hấp dẫn hơn rất nhiều, lớn hơn và được tìm thấy ở vùng nước nông hơn trong khu vực địa lý rộng hơn. Do đó, tác động của con người có thể loại bỏ các loài mạnh một cách không tương xứng. Bằng cách xác định các loài này và làm cho chúng được công nhận trên toàn thế giới, việc đánh bắt có trách nhiệm có thể đa dạng hóa các loài được thu hoạch và tránh biến loài hàu trở thành những con chim cưu (loài chim không biết bay) của biển”.

Lịch sử khai thác nhuyễn thể hai mảnh vỏ

Các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ đã lọc nước và nuôi sống con người trong nhiều thiên niên kỷ. Ở những nơi như Vịnh Estero, Florida, bộ tộc Calusa bản địa đã thu hoạch một cách bền vững ước tính khoảng 18,6 tỷ con hàu và xây dựng toàn bộ hòn đảo và những gò đất cao 30 foot từ vỏ của chúng.

Nhưng lịch sử con người thu hoạch động vật hai mảnh vỏ cũng đầy rẫy những ví dụ về khai thác quá mức, phần lớn là do thực dân châu Âu và nghề cá thương mại được cơ giới hóa, dẫn đến sự sụp đổ của quần thể hàu ở các địa điểm bao gồm Vịnh Chesapeake, Vịnh San Francisco và Vịnh Botany, Úc.

Sau khi nghiên cứu các tài liệu khoa học và nhận ra rằng không có danh sách toàn diện về tất cả các loài được biết đến là mục tiêu của nghề cá, Edie và các đồng tác giả của ông đã bắt đầu ghi lại các loài động vật hai mảnh vỏ được con người sử dụng.

Sau khi đối chiếu tất cả các loài mà họ tìm thấy được đề cập trong hơn 100 nghiên cứu trước đó, các nhà nghiên cứu bắt đầu điều tra những điểm tương đồng và kiểu mẫu có thể có giữa 801 loài hai mảnh vỏ trong danh sách. Nhóm nghiên cứu đã kiểm tra những đặc điểm nào khiến con người có thể khai thác được động vật hai mảnh vỏ và những đặc điểm đó liên quan như thế nào đến nguy cơ tuyệt chủng của chúng.

Nghiên cứu cho thấy con người có xu hướng đánh bắt các loài hai mảnh vỏ có thân lớn, xuất hiện ở vùng nước nông, chiếm một khu vực địa lý rộng và tồn tại trong một phạm vi nhiệt độ lớn. Hai đặc điểm cuối cùng này cũng làm cho hầu hết các loài hai mảnh vỏ bị khai thác ít nhạy cảm hơn trước các loại áp lực và rủi ro tuyệt chủng đã xóa sổ các loài khỏi hồ sơ hóa thạch trong quá khứ xa xưa.

Các nhà nghiên cứu hy vọng dữ liệu của họ sẽ cải thiện các quyết định quản lý và bảo tồn trong tương lai. Cụ thể, danh sách của họ xác định các khu vực và loài đặc biệt dễ bị tuyệt chủng. Tương tự, danh sách này có thể giúp xác định các loài cần nghiên cứu thêm để đánh giá nguy cơ tuyệt chủng hiện tại của chúng.

Tiếp theo, Edie cho biết anh muốn sử dụng các đặc điểm liên quan đến các loài hai mảnh vỏ được khai thác để điều tra các loài hai mảnh vỏ hiện chưa được con người biết đến để khai thác.

“Chúng tôi muốn sử dụng những gì học được từ nghiên cứu này để xác định bất kỳ loài hai mảnh vỏ nào đang được thu hoạch mà chúng tôi chưa biết”, Edie nói. “Để quản lý các quần thể hai mảnh vỏ một cách hiệu quả, chúng ta cần có một bức tranh đầy đủ về những loài mà con người đang thu hoạch”.