Xuất khẩu hạt tiêu Việt Nam đang chứng kiến sự tăng trưởng rất ấn tượng về kim ngạch trong nửa đầu năm nay. Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), tính đến hết tháng 6/2024, Việt Nam đã xuất khẩu được gần 143 nghìn tấn hạt tiêu các loại, trong đó tiêu đen đạt 126 nghìn tấn, tiêu trắng đạt gần 17 nghìn tấn.

So với cùng kỳ năm ngoái, lượng hạt tiêu xuất khẩu trong 6 tháng qua giảm 6,8%, tuy nhiên nhờ giá xuất khẩu tăng cao nên kim ngạch xuất khẩu lại tăng 30,5% và đạt 634 triệu USD (tiêu đen đạt 540 triệu USD, tiêu trắng đạt 94 triệu USD).

Trong 6 tháng đầu năm, giá bình quân hạt tiêu đen xuất khẩu đạt 4.365 USD/tấn, tiêu trắng đạt 5.983 USD/tấn, tăng lần lượt 922 USD/tấn đối với tiêu đen và 1.028 USD/tấn đối với tiêu trắng so với 6 tháng năm 2023.

Ở thị trường trong nước, giá hạt tiêu vẫn đang đứng ở mức cao. Ông Đào Văn Lành, nông dân trồng tiêu ở xã Xuân Thọ, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, cho biết, có thời điểm, giá tiêu ở đây đã lên tới 180 nghìn đồng/kg, là mức giá đã nhiều năm rồi mới xuất hiện. Sau đó, giá tiêu giảm xuống nhưng vẫn ở mức cao. Những ngày đầu tháng 7, giá tiêu tại Xuân Lộc đang ở mức trên 150 nghìn đồng/kg, cao gấp đôi so với năm 2023. Nhờ giá hạt tiêu tăng mạnh và mạnh dạn trữ tiêu lại chờ giá cao mới bán, trong vụ 2023-2024, gia đình ông Lành đã thu được lợi nhuận lớn từ cây tiêu.

Ông Hoàng Phước Bính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê (Gia Lai), cũng xác nhận, trong niên vụ 2023 - 2024, giá hạt tiêu giao dịch trên thị trường nội địa lúc cao nhất là 180 nghìn đồng/kg. Thậm chí có nơi giá từng lên mức 200 nghìn đến 2010 nghìn đồng/kg nhưng chỉ xảy ra trong thời gian rất ngắn (khoảng 1 ngày) do lúc ấy có những doanh nghiệp cần mua gấp hạt tiêu cho đơn hàng xuất khẩu.

Hiện tại, giá hạt tiêu đang trong tình trạng “rung lắc” tức là lúc lên, lúc xuống, nhưng nhìn chung là trong xu thế sẽ tiếp tục tăng lên. Ông Bính cho biết, nguyên nhân chính là nguồn cung hạt tiêu ở Việt Nam hiện đã cạn do sản lượng vụ 2023 - 2024 giảm khá nhiều so với niên vụ trước.

Theo ông Bính, không chỉ năm nay, giá hạt tiêu sẽ còn tiếp tục ở mức cao trong nhiều năm tới, bởi mỗi chu kỳ tăng giá thường kéo dài trong khoảng 10 năm. Trước hết, dù giá hạt tiêu đang cao, nhưng khả năng phục hồi diện tích cũng như sản lượng hồ tiêu là không lớn. Bởi nông dân trồng tiêu hiện nay đã thấm bài học từ chu kỳ tăng giá trước đây.

Gần 10 năm trước, giá hạt tiêu tăng cao kỷ lục, tới trên 200 nghìn đồng/kg, đã khiến cho nông dân ở nhiều tỉnh ồ ạt mở rộng diện tích trồng tiêu, kể cả ở những nơi không phù hợp với loại cây này. Hậu quả là do diện tích, sản lượng tăng mạnh, cung vượt cầu, dẫn tới giá tiêu liên tục giảm, có thời đểm xuống dưới giá thành, khiến cho nhiều nông dân thua lỗ nặng nề, thu hẹp đáng kể diện tích hoặc chuyển sang cây trồng khác, đi làm việc khác.

Sầu riêng, cà phê… đang có tiếp tục có giá bán cao, lợi nhuận hấp dẫn, cũng làm hạn chế khả năng mở rộng diện tích trồng tiêu, bởi những loại cây này đang cạnh tranh trực tiếp với cây hồ tiêu ở Tây Nguyên. Lao động nông nghiệp ngày càng khan hiếm, nông dân khó vay vốn ngân hàng để đầu tư cho cây hồ tiêu, cũng là những nguyên nhân quan trọng khiến cho diện tích hồ tiêu khó tăng trở lại trong thời gian tới, dù giá tiêu đang rất tốt.

Chính vì vậy, dù giá đang ở mức cao nhưng đến thời điểm này chưa ghi nhận tình trạng diện tích hồ tiêu tăng nóng trở lại ở các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam bộ. Thay vào đó, những nông dân vẫn còn gắn bó với cây tiêu đang đầu tư chăm sóc để phục hồi năng suất, sản lượng, chất lượng cho vườn tiêu hiện có.

Không chỉ Việt Nam, nguồn cung hạt tiêu cũng đang bị hạn chế trên toàn cầu do ảnh hưởng của El Nino. Về dài hạn trong 3 - 5 năm tới, lượng tiêu sản xuất ra chưa thể đáp ứng được cho nhu cầu tiêu dùng của thế giới.

Với đà tăng trưởng cao trong 6 tháng đầu năm, cộng với giá xuất khẩu đang tiếp tục ở mức cao do cung thấp hơn cầu, nhiều khả năng xuất khẩu hạt tiêu Việt Nam trong cả năm nay sẽ đạt trên 1 tỷ USD, qua đó đưa ngành hàng hồ tiêu trở lại nhóm ngành hàng tỷ đô kể từ năm 2017.