Rừng tràm U Minh được bao bọc bởi hệ thống các con sông Ông Đốc, Cái Tàu, Trèm Trẹm và gờ đất cao ven biển Tây tạo thành vùng trũng treo quanh năm đọng nước. Vùng đất “cầm thủy” U Minh với cánh rừng tràm bạt ngàn chính là chiếc nôi cho các loài cá đồng trú ngụ, sinh sôi nẩy nở.

Giăng lưới bắt cá đồng, trong đó có cá rô đồng to bự giữa rừng tràm U Minh (Cà Mau). Ảnh: Thanh Dũng.

Từ lâu cá đồng U Minh không chỉ nổi tiếng khắp “lục tỉnh Nam Kỳ” mà nhiều nơi khác trong và ngoài nước cũng biết đến. 

Ở khu vực rừng tràm cá sống “lưu niên”, hết năm này đến năm khác nên rất nhiều và to. Có những con cá lóc có râu, nặng 5 - 6 kg. Sau 6 tháng khô hạn và khi bầu trời trút những cơn mưa đầu mùa là các loại cá đồng bắt đầu lên (cá từ dưới ao đìa bò lên trên cạn, trên đồng) để tìm nơi đẻ trứng. 

Sinh thời, bác Ba Phi - nhà dân gian trào phúng ở miệt rừng U Minh kể lại rằng: " Cả vườn dừa của qua vậy đó, dừa khô cứ rụng xuống mương, rụng bao nhiêu thì cá lóc táp ăn hết trọi. 

Bởi vậy thịt cá lóc nấu cháo thì khỏi phải vắt nước cốt dừa mà ăn cũng béo ngậy”.

Thu hoạch cá đồng U Minh ở Cà Mau. Ảnh: Thanh Dũng.

Ngoài cá lóc, cá trê thì cá rô đồng cũng được xem là một trong những loại đặc sản của cá đồng U Minh.

Câu cá rô đồng to bự giữa rừng U Minh của Cà Mau. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Hiện nay, trên thị trường có bán rất nhiều loại cá rô, thoạt nhìn cũng rất giống với cá rô đồng U Minh nhưng đa phần là cá rô đầu vuông, nuôi theo mô hình công nghiệp (nuôi trong ao hồ, mật độ nuôi cao, cho ăn thức ăn công nghiệp, mau lớn nhưng thịt cá mềm, không thơm và ít được người tiêu dùng ưa chuộng.

Câu cá rô đồng to bự trên ruộng lúa ở vùng U Minh của Cà Mau. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Cá rô đồng U Minh có một đặc điểm rất riêng biệt mà ít nơi nào có được đó là cá sống trong môi trường nước dớn nâu đỏ của rừng tràm, cá có màu đen huyền như một hòn than, thịt cá săn chắc. Khi chế biến các món ăn, thịt cá thơm và béo ngậy không chế vào đâu được.

Sản phẩm sau một ngày làm “ngư ông” nơi hoang dã là những con cá rô đồng U Minh to, nhiều thịt, làm món gì cũng ngon. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Để bắt được cá rô đồng có nhiều cách như tát đìa, chụp đìa, găng lưới, đặt lọp, bắt cá lên sau những ngày sa mưa. 

Tuy nhiên, hấp dẫn và thu hút nhất vẫn là vào những ngày cuối tuần, du khách về miệt U Minh Hạ, thử làm “ngư ông” câu cá rô đồng giữa rừng tràm, trên những dòng kênh xanh hay trên đồng lúa mênh mông để được tận hưởng cái không khí trong lành, cái “hương đồng cỏ nội” của vùng quê sông nước.

Cá rô đồng nấu canh chua trái giác với rau muống đồng, nêm rau ngò om là món ăn đặc sản của cư dân miệt rừng U Minh, tỉnh Cà Mau. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Những điểm câu cá lý tưởng miệt U Minh đó là Vườn quốc gia U Minh Hạ; các phân trường rừng tràm như: 30/4, Khu sinh thái Sông Trẹm, Vườn chim anh Quốc (thuộc xã Khánh Thuận)… đây là những nơi cá rô đồng nhiều vô số kể.

Cá rô đồng nướng trên bếp than hồng. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Câu cá rô đồng rừng U Minh còn gì thú vị hơn là cảm giác vừa được sống trong một môi trường trong lành, hoa tràm ngan ngát hương thơm, chim líu lo hót... Sản phẩm câu được đem chế biến món ăn dân dã của địa phương như cá rô đồng nướng; chiên xù; nấu canh chua trái giác với bông súng và rau muống đồng; nấu lẩu mắm nhúng đọt choại và các loại rau đồng… nhâm nhi vài ly rượu nếp ngâm trái mỏ quạ và thưởng thức vài câu vọng cổ… thì không còn gì bằng.

Vừa thưởng thức các món ngon từ cá rô đồng, nhâm nhi vài ly rượu đế, vừa đờn ca tài tử Nam Bộ với người dân địa phương thật là thú vị. Ảnh: Huỳnh Lâm.

Về U Minh câu cá rô đồng - khám phá nét hoang sơ, kỳ vĩ của đất rừng U Minh và thưởng thức những đặc sản dưới chân rừng sẽ là một chuyến đi thật thú vị và bổ ích.