Ngày 27/9, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (KNQG) phối hợp cùng Sở NN-PTNT tỉnh Sơn La tổ chức hội thảo "Khuyến nông cộng đồng trong phát triển vùng nguyên liệu cây ăn quả và chuỗi giá trị cây trồng an toàn miền núi phía Bắc".

Ngày 8/3, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 318/QĐ-TTg về Bộ tiêu chí quốc gia xã nông thôn mới và Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025, trong đó có quy định xã đạt chuẩn nông thôn mới phải có tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả.

Ngay sau đó, Đề án Nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng của Bộ NN-PTNT đã được triển khai và thành lập được 26 tổ khuyến nông cộng đồng thí điểm tại 13 tỉnh thuộc 5 vùng nguyên liệu gồm: Vùng nguyên liệu cây ăn quả Miền núi phía Bắc (Hòa Bình, Sơn La); vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng chứng chỉ Duyên hải miền Trung (Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế); vùng nguyên liệu cà phê Tây Nguyên (Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Kon Tum); vùng nguyên liệu lúa gạo Tứ giác Long Xuyên (Kiên Giang, An Giang); vùng nguyên liệu cây ăn quả Đồng Tháp Mười (Đồng Tháp, Tiền Giang, Long An).

Theo bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Sơn La, đề án thí điểm thành lập tổ khuyến nông cộng đồng tại Sơn La bước đầu đã đem lại hiệu quả tại 2 địa phương tham gia thí điểm là huyện Mai Sơn và Thuận Châu.

Nhiệm vụ trọng tâm của tổ khuyến nông cộng đồng là hỗ trợ, tư vấn cho hộ nông dân, HTX về khuyến nông (tư vấn, hỗ trợ xây dựng kế hoạch sản xuất cho hộ nông dân, tổ hợp tác, HTX phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp, tư vấn về kỹ thuật, quy trình công nghệ trong sản xuất). Hiện Sơn La đang tiến hành nhân rộng mô hình tổ khuyến nông cộng đồng ra các huyện khác trong tỉnh.

"Do mới thành lập nên các tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động còn bị động, lúng túng, chưa có kế hoạch cụ thể, chưa có kinh phí hoạt động, trang thiết bị, dụng cụ và địa điểm làm việc còn thiếu. Thành phần tổ khuyến nông cộng đồng chưa đảm bảo đa ngành theo yêu cầu, thiếu cán bộ kỹ thuật về chăn nuôi, thủy sản. Cán bộ tham gia tổ khuyến nông cộng đồng còn hạn chế kiến thức về phát triển thị trường, quản trị HTX, liên kết theo chuỗi giá trị, quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc… Đa số các thành viên trong tổ đều kiêm nhiệm và không có trụ sở hoạt động riêng nên còn khó khăn trong tổ chức họp định kỳ theo quy chế", bà Cầm Thị Phong chia sẻ.

Định hướng cho việc phát triển chuỗi vùng nguyên liệu và chuỗi giá trị các cây trồng an toàn phía Bắc, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm KNQG cho biết, Trung tâm KNQG đã mở các dự án khuyến nông trung ương, điển hình như phối hợp cùng Ban quản lý Dự án JICA, từ đó chuyển giao những công nghệ tiên tiến nhất, mời gọi các đơn vị về công nghệ từ các viện, trường cũng như các doanh nghiệp cùng đồng hành với bà con. Qua đó xây dựng những mô hình hiện đại, đầy đủ công nghệ cho bà con tham quan, học tập.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác truyền thông giúp người dân thay đổi nhận thức, tư duy, cách làm, đồng thời tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các HTX và doanh nghiệp trong quảng bá sản phẩm, tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Trung tâm KNQG cũng thường xuyên tổ chức nhiều lớp huấn luyện, đào tạo cho bà con kĩ thuật, kiến thức về các tiêu chí, tiêu chuẩn của sản phẩm, từ đó hướng nông dân tới việc sản xuất sạch, an toàn theo chuẩn VietGAP, hữu cơ...

"Để hình thành những vùng nguyên liệu lớn ở các địa phương như Sơn La, Hòa Bình..., hiện nay giải pháp căn cơ nhất chính là hợp tác, hình thành những HTX lớn liên kết lại với nhau. Một khi tập hợp được những nông hộ sản xuất nhỏ lẻ lại với nhau, tự khắc chúng ta sẽ có những vùng nguyên liệu lớn", ông Lê Quốc Thanh gợi mở.

Trước phản ánh của các đại biểu về công tác khuyến nông tại cơ sở đang có dấu hiệu quá tải, đứt gãy, có thể ảnh hưởng đến việc thực hiện hiệu quả Đề án Tổ khuyến nông cộng đồng, ông Thanh cho biết hiện nay, Bộ NN-PTNT đang phát triển đề án tổ tăng cường năng lực đội ngũ khuyến nông cơ sở thông qua việc kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng, Trung tâm KNQG được giao nhiệm vụ đồng hành, hướng dẫn hai lực lượng này để việc thực hiện tránh tình trạng chồng chéo, xa rời nhau.

Về vai trò của khuyến nông viên cơ sở, ông Thanh khẳng định đội ngũ khuyến nông viên cơ sở là cầu nối cuối cùng và gần gũi nhất với người sản xuất. Chính vì vậy, cần nhiều sự quan tâm đến đội ngũ này. Trung tâm KNQG mong muốn trong quá trình xây dựng tổ khuyến nông cộng đồng phải kéo được các khuyến nông viên cơ sở tham gia để cùng nhau tăng cường năng lực lẫn nhau, cùng chia sẻ những hoạt động sản xuất ngay tại địa bàn, cùng xây dựng kế hoạch hoạt động, cùng tìm kiếm thị trường...

"Hoạt động khuyến nông là hoạt động của cộng đồng, chính vì thế người có kinh nghiệm cần chia sẻ với người chưa có kinh nghiệm, người có thông tin thị trường chia sẻ với những người không có thông tin, người có kinh nghiệm về vật tư đầu vào, người am hiểu về tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm phải thường xuyên trao đổi thông tin cùng nhau. Một khi cộng đồng quan tâm đến hoạt động khuyến nông, chúng ta sẽ có một nền nông nghiệp vừa bền vững, vừa tăng trưởng, vừa đảm bảo phát triển xanh, sinh thái", ông Lê Quốc Thanh nhấn mạnh.

Nguyễn Hùng