Sắc lệnh được Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr đưa ra theo khuyến nghị của Bộ Nông nghiệp (DA) và Bộ Thương mại và Công nghiệp (DTI) Philippines, áp dụng mức trần giá bắt buộc đối với gạo trên toàn quốc nhằm giải quyết tình trạng giá lương thực tăng cao.

Theo DA và DTI, nguồn cung gạo trong nước đã đạt mức ổn định và đủ do có gạo nhập khẩu, thậm chí dự kiến sẽ có thặng dư từ sản xuất gạo trong nước. Tuy nhiên, đã có hành vi thao túng giá bất hợp pháp được cho là phổ biến, chẳng hạn như tích trữ của các thương nhân cơ hội, thông đồng giữa các tập đoàn trong ngành, cũng như các sự kiện toàn cầu đang diễn ra, nằm ngoài tầm kiểm soát của Philippines, chẳng hạn như xung đột Nga - Ukraine, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ và sự khó lường của giá dầu trên thị trường thế giới, cùng với các yếu tố khác, đã gây ra sự gia tăng đáng báo động về giá bán lẻ của mặt hàng thiết yếu cơ bản này.

Giá gạo bán lẻ trong nước tăng vọt hiện nay đã gây ra căng thẳng kinh tế đáng kể cho người dân Philippines, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn và bị gạt ra ngoài lề xã hội. Do đó, điều quan trọng và cấp bách là phải đảm bảo rằng các nhu cầu cơ bản, không chỉ đủ mà còn phải có giá cả hợp lý và dễ tiếp cận đối với mọi người dân Philippines.

Lệnh áp giá trần của Philippines đối với gạo xay xát thông thường là 41 peso/kg (tương đương khoảng 0,72 USD); đối với gạo xay xát kỹ ở mức 45 peso/kg (0,79 USD).

Mức giá trần này có hiệu lực ngay khi sắc lệnh được đăng trên Công báo hoặc trên một tờ báo phát hành rộng rãi và có hiệu lực sẽ kéo dài cho đến khi Tổng thống Philippines dỡ bỏ theo khuyến nghị của Hội đồng Điều phối Giá hoặc DA và DTI.

Tổng thống Philippines yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines đảm bảo thực hiện nghiêm ngặt các mức trần giá bắt buộc đối với gạo trên thị trường, bao gồm giám sát và điều tra các biến động giá bất thường và cung cấp các biện pháp hỗ trợ cho các nhà bán lẻ bị ảnh hưởng.

Cục Hải quan (BOC) tăng cường kiểm tra và đột kích các kho gạo để chống tích trữ và nhập khẩu gạo bất hợp pháp trong nước, và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tịch thu, thu giữ hoặc tịch thu gạo nhập lậu theo quy định của pháp luật.

Để đạt được mục tiêu này, Bộ Nông nghiệp sẽ cung cấp hỗ trợ cần thiết cho Cục Hải quan, bao gồm việc chia sẻ các thông tin liên quan như kiểm kê kho gạo, danh sách các nhà nhập khẩu gạo được công nhận và vị trí các kho gạo;

Ủy ban Cạnh tranh Philippines, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines thực hiện các biện pháp chống lại các tập đoàn hoặc những kẻ lạm dụng vị trí thống lĩnh của họ trong thị trường để đảm bảo cạnh tranh thị trường công bằng và duy trì phúc lợi và bảo vệ người tiêu dùng;

Cảnh sát Quốc gia Philippines và các cơ quan thực thi pháp luật khác sẽ cung cấp sự hỗ trợ và trợ giúp cần thiết cho Bộ Nông nghiệp và Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines để đảm bảo việc thực thi Lệnh này ngay lập tức và hiệu quả.

Philippines là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 40,1% tổng lượng xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm 2023 (tương đương xuất khẩu đạt gần 1,7 triệu tấn), tăng 7% so với cùng kỳ năm 2022.

Theo số liệu của Bộ Công thương, đến hết tháng 7/2023, Việt Nam xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, trị giá 2,58 tỷ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân ước đạt 534 USD/tấn, tăng 9,2% so cùng kỳ năm 2022.

Tính đến ngày 1/8, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đạt trung bình 590 USD/tấn, mức giá cao nhất trong 11 năm qua, tăng khoảng 80 USD/tấn so với tháng trước, thấp hơn giá gạo cùng chủng loại của Thái Lan khoảng 35 USD/tấn.

Đối với các dòng gạo thơm, giá xuất khẩu trung bình gạo Jasmine Việt Nam ghi nhận ở mức 690 USD/tấn, tăng khoảng 80 USD/tấn so với tháng trước.