Tích cực nhưng vẫn còn nhiều tồn tại

Sáng 29/8, tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì Hội nghị thúc đẩy các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

Theo Bộ NN-PTNT, tình hình chống khai thác IUU sau hơn 6 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã có những chuyển biến đáng kể trong công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản, chống khai thác IUU. Qua kết quả làm việc trực tiếp với DG-MARE về các khuyến nghị của EC tại đợt thanh tra lần thứ 3, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU, một số nội dung đã triển khai các giải pháp xử lý và có kết quả cập nhật, trao đổi kịp thời.   

Tuy nhiên, sau đợt thanh tra lần thứ 3 của EC, kết quả thực hiện các khuyến nghị của EC, cũng như thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục trên thực tế tại địa phương, cụ thể như sau:

Đến nay chưa hoàn thành việc đăng ký tàu cá, cấp Giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) chưa đầy đủ. Tổng số tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên đã được đăng ký và cập nhật trên Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) là 71.658/86.820 chiếc (đạt 82,5%). Tổng số tàu cá đã được cấp giấy phép còn hạn mới đạt khoảng 70%; trong đó từ 6 đến dưới 12m đạt 46%; từ 12 đến dưới 15m đạt 64,6%; từ 15m trở lên đạt 94,8%.

Tình trạng tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo đủ điều kiện vẫn tiếp tục diễn ra. Lắp đặt thiết bị VMS đạt gần 100% nhưng tình trạng tàu cá ngắt kết nối VMS xảy ra phổ biến với số lượng lớn.

Tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, diễn biến phức tạp. Tính đến ngày 29/8/2023 tiếp tục xảy ra 39 tàu/252 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, tập trung tại các tỉnh Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu, Tiền Giang, Cà Mau và Kiên Giang. EC khẳng định không gỡ cảnh báo “thẻ vàng” nếu không chấm dứt tình trạng này.

Công tác thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương rất yếu kém, thiếu trách nhiệm và chưa thống nhất, đồng bộ; đặc biệt là vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển…

Các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách

Thực hiện quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” tại đợt thanh tra lần thứ 4 dự kiến vào tháng 10/2023; Bộ NN-PTNT kiến nghị Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Lưu Quang chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương có liên quan thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm sau:

Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển và các Bộ, ngành có liên quan tập trung thực hiện các biện pháp mạnh không để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài từ nay đến tháng 10/2023.

Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Bộ NN-PTNT tiếp tục tổ chức các Đoàn công tác kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc địa phương khắc phục các tồn tại, hạn chế, đảm bảo thực hiện nghiêm các quy định về chống khai thác IUU; đề xuất Ban Chỉ đạo quốc gia khen thưởng, động viên các tập thể, cá nhân làm tốt, hình thức xử lý nếu không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.

Chuẩn bị kỹ nội dung làm việc trực tuyến với EC vào tháng 9/2023 đảm bảo đạt kết quả tốt nhất; xây dựng kế hoạch tổng thể chuẩn bị tiếp và làm việc với Đoàn Thanh tra của EC sang Việt Nam thanh tra thực tế lần thứ 4 vào tháng 10/2023, quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng”.

Bộ Ngoại giao kịp thời nắm bắt, thu thập thông tin, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương có liên quan củng cố hồ sơ, điều tra, xử lý dứt điểm các vụ việc tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Bộ Thông tin và Truyền thông khẩn trương nghiên cứu phương án hỗ trợ cước phí thuê bao vệ tinh cho chủ tàu lắp đặt thiết bị VMS.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính bố trí đủ kinh phí cho các Ban, Bộ, ngành, địa phương có liên quan triển khai thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU được Thủ tướng Chính phủ và Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU giao.

Chỉ đạo Tổng cục Hải quan phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị chức năng của các Bộ NN-PTNT, Quốc phòng và địa phương kiểm soát đúng quy định sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu nước ngoài cập cảng Việt Nam; đặc biệt là tàu container.

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng và các Bộ, ngành có liên quan tập trung thực hiện các biện pháp mạnh không để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài từ nay đến tháng 10/2023; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện.

Theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển, đảm bảo thực hiện đúng quy định bật thiết bị VMS khi tham gia khai thác hải sản; chỉ đạo lực lượng thực thi pháp luật thực hiện nghiêm túc trách nhiệm trong thi hành công vụ, điều tra, xác minh, xử phạt nghiêm theo quy định của pháp luật các hành vi vi phạm khai thác IUU; trong đó tập trung xử lý nghiêm, triệt để các trường hợp vi phạm quy định về VMS, tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; đảm bảo tăng số lượng các vụ việc xác minh, xử lý.

Tổ chức thực hiện nghiêm quy định quản lý tàu cá, hoàn thành 100% đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào VNFishbase, số liệu đảm bảo thống nhất tại báo cáo của địa phương và trên VNFishbase.

Kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất/nhập bến; giám sát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng; đảm bảo 100% tàu cá cập cảng chỉ định, giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác tại địa phương.

Tuân thủ nghiêm quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình hợp thức hóa hồ sơ các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu (xử lý hình sự nếu đủ căn cứ).

Bố trí đủ nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị) cho các lực lượng chức năng có liên quan tại địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; bố trí cán bộ có năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm và có cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ, động viên, khen thưởng phù hợp.

Khẩn trương thành lập Kiểm ngư địa phương theo quy định tại Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Thực hiện kết luận thanh tra của EC tại đợt thanh tra lần thứ 3; đề nghị các tỉnh Khánh Hòa, Bà Rịa Vũng Tàu và địa phương có liên quan phối hợp với các Bộ NN-PTNT, Tài chính, Công an, Quốc phòng điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để theo quy định của pháp luật 2 tàu cá nhập khẩu vi phạm IUU tại Công ty Hải Vương; các lô hàng xuất khẩu vi phạm IUU tại Công ty TNHH Thịnh Hưng và Công ty TNHH T&H Nha Trang; cảng cơ khí tàu thuyền vi phạm IUU trong cấp xác nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản khai thác đối với 7 tấn cá kiếm cho Công ty TNHH Thịnh Hưng và các cảng cá khác (nếu có hành vi vi phạm tương tự).

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cùng các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tiếp tục chung tay, đồng hành cùng Chính phủ trong thực hiện các quy định về IUU, không thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc IUU. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU.