Chủ động nước để cày cấy

Cách đây khoảng 20 ngày, bà con nông dân xã Gia Phú (huyện Bảo Thắng, Lào Cai) đã làm mạ sớm để kịp làm đất và gieo cấy ngay sau Tết. Các cánh đồng thôn Bến Phà, Đồng Lục, nhiều hộ đã thuê máy vào cày ải sớm song song với việc chờ mạ đủ ngày. 

Gia đình bà Đào Thị Dung có ruộng ở khu Ná Muồng hiện đã gieo mạ xong. Chỉ ít hôm nữa sẽ cấy 2 sào ruộng và xuống giống ngô ngoài bãi sông. "Giờ máy làm đất rất nhanh. Tuy nhiên so với mọi năm, thời tiết năm nay khắc nghiệt, rét và hạn. Ở đây canh tác chủ yếu vẫn phụ thuộc nước mưa, nước tự nhiên là chính nên bà con phải không để thất thoát nước", bà Dung cho hay. 

Hiện nay, nông dân xã Gia Phú ưu tiên lựa chọn cấy những giống lúa mới ít sâu bệnh, không phải phun nhiều thuốc BVTV. Hầu hết bà con duy trì sản lượng lúa để phục vụ sinh hoạt gia đình, còn ngô, khoai sử dụng chăn nuôi trâu bò, gà...

Bà Triệu Thị Ngọc ở thôn Đồng Thắng (xã Gia Phú) có hơn 2 sào ruộng. Ngay sau Tết, bà đã ra đồng chăm sóc cho khoảnh mạ gieo từ 16 - 17/1. "Mạ năm nay phát triển chậm nên khoảng hơn 1 tuần nữa mới có thể cấy được. Giờ chưa phải hết rét đâu, cho đến tháng 3 còn nhiều đợt rét đậm nữa", bà Ngọc chia sẻ kinh nghiệm. 

Xã Gia Phú rộng, 2/3 người dân sống phụ thuộc vào nông nghiệp và là địa bàn sản xuất nông nghiệp trọng điểm của huyện. Từ đầu năm, xã đã xây dựng kế hoạch, họp thôn để triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông xuân. Hiện diện tích trồng cấy đã được trên 30%, số còn lại các thôn sẽ đồng loạt xuống giống trước ngày 15/3. 

"Một số thôn vùng cao phụ thuộc nguồn nước tự nhiên còn lại xã sẽ huy động bà con xuống đồng nạo vét toàn bộ kênh mương để lấy nước đảm bảo khung thời vụ, tránh rét đậm rét hại tiếp tục xảy ra", ông Lê Khánh Trọng, Phó Chủ tịch UBND xã Gia Phú cho hay.

Do có rét đậm, rét hại nên xã đã chỉ đạo bà con dùng nilon che phủ kín cho mạ. Mặc dù bị ảnh hưởng bão số 3 năm 2024 khiến một số mương bị vỡ, song bà con cùng chính quyền địa phương đã chủ động tu bổ tạm thời để sử dụng. Ngoài ra, hằng năm đến khung thời vụ xã có văn bản chỉ đạo 2 chủ hồ đập chủ động tháo nước đảm bảo khung thời vụ cho bà con.

Tập trung sản xuất lúa đặc sản

Quang Kim là xã có diện tích canh tác trọng điểm của huyện Bát Xát (Lào Cai). Đầu xuân năm mới, bà con đã vui ngày hội xuống đồng. Thầy cúng có uy tín trong làng đã khấn tạ ơn các vị thần bảo hộ cho bà con nông dân, độ trì cho mưa thuận gió hòa, gia cầm sinh sôi, mùa màng tươi tốt, bản làng bình yên, no ấm... 

Cùng với vui hội, xã tổ chức thi tay cày giỏi nhất, gieo hạt “đánh thức đất đai, khai xuân động thổ” giữa các thôn để khích lệ bà con bắt tay vào sản xuất ngay sau Tết.

Tại xã này vụ xuân có nhiều thôn gieo trồng lúa đặc sản Séng Cù mang lại giá trị kinh tế cao. Theo ông Ngô Hoàng Sơn, Chủ tịch UBND xã Quang Kim, nhân dân gieo mạ từ ngày 17/1, dự kiến sẽ cấy vào trung tuần tháng 2. Hiện bà con đã gieo mạ được khoảng 50% diện tích lúa xuân với khoảng 1.300kg thóc giống các loại như Séng Cù, Đài Thơm, Thiên ưu, VNR20... Vụ xuân diện tích canh tác lúa Séng Cù tập trung chủ yếu tại thôn Làng Pẳn, Làng Quang, Kim Tiến. 

Để hoàn thành kế hoạch và chủ động sản xuất năm 2025, UBND xã Quang Kim đã hướng dẫn lịch thời vụ và cơ cấu giống cây trồng chính vụ xuân năm 2025 như: Gieo cấy 100% trà xuân muộn, gieo mạ xung quanh tiết Lập xuân, kết thúc cấy trong tháng 3 để kịp thời giải phóng đất cho sản xuất lúa mùa.

Tùy điều kiện cụ thể, các giống có thời gian sinh trưởng dài ngày bố trí cấy đầu vụ, giống có thời gian sinh trưởng trung bình, ngắn ngày bố trí giữa và cuối khung thời vụ.

Sử dụng các giống lúa ngắn ngày, có thời gian sinh trưởng 120 -130 ngày, giống có khả năng chống chịu sâu bệnh cao, chịu hạn tốt, phù hợp với điều kiện sinh thái của địa phương, bố trí cơ cấu theo hướng sản xuất hàng hóa, đảm bảo các tiêu chí chất lượng, giá trị, hiệu quả cao, thị trường tiêu thụ lớn.

Ngoài ra, ngành nông nghiệp huyện chỉ đạo địa phương, cán bộ phụ trách nông - lâm nghiệp chủ động rà soát các diện tích có khả năng bị hạn để có kế hoạch chuyển đổi sang cây trồng cạn hoặc sử dụng các giống ngắn ngày nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại, thường xuyên cập nhật thời tiết để tham mưu cơ cấu và thời vụ gieo trồng hợp lý.

Vụ lúa xuân năm nay, tỉnh Lào Cai gieo cấy khoảng 9.600ha, trong đó Văn Bàn 3.360ha, Bảo Yên 2.495ha, Bảo Thắng 1.560ha, Bát Xát 906ha, Mường Khương 424ha, Bắc Hà 380ha, thành phố Lào Cai 475ha.

Hiện toàn tỉnh đã làm đất, cày ải được 7.075ha, đạt gần 74% kế hoạch và bằng 94,4% cùng kỳ năm 2024; gieo mạ được 313 tấn giống, đạt 78,3% so với kế hoạch và bằng 163% cùng kỳ năm 2024; diện tích cấy đạt trên 60ha tập trung chủ yếu tại các huyện Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn, Bát Xát.

Ngành nông nghiệp Lào Cai chủ động các biện pháp phòng, chống rét cho cây trồng trên các diện tích đã trồng, cấy; tuyệt đối không gieo hạt vào những ngày nhiệt độ dưới 13 độ C. Chủ động phương án gieo trồng, chuẩn bị nguồn giống dự trữ, điều chỉnh mùa vụ, tăng vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp; chuyển đổi cây trồng thích ứng với tình hình thiên tai nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại...