Cao nguyên Bắc Hà (Lào Cai) thơ mộng nổi tiếng là xứ sở của mận tam hoa. Gắn bó với quả mận nơi đây, có một người phụ nữ được nhiều người gọi bằng cái tên thân mật “Huế tam hoa” để ghi nhận những đóng góp của chị trong việc nghiên cứu, chế biến ra những sản phẩm đặc sản từ quả mận tam hoa, đó là chị Sải Thị Bích Huế, Giám đốc HTX Quang Tôm (xã Tả Chải, huyện Bắc Hà).
Không chỉ chế biến quả mận tam hoa thành các sản phẩm như mận sấy khô, rượu mận tam hoa lên men..., chị Huế được ca ngợi là người đi đầu trong việc xây dựng sản phẩm OCOP, đưa thương hiệu nông sản vùng cao Bắc Hà bay xa.
Rượu mận tam hoa được lên men tự nhiên bằng nước cốt quả mận với men và mật ong trong nhiệt độ thích hợp. Ảnh: Xuân Cường.
Trong đợt xếp hạng lần 2 sản phẩm OCOP năm 2022 của tỉnh Lào Cai, HTX Quang Tôm của chị Huế có 2 sản phẩm được Hội đồng thẩm định công nhận đạt 3 sao, đó là sản phẩm chè shan tuyết cổ thụ và rượu mận tam hoa lên men. Trong đó, rượu mận tam hoa lên men của HTX được Sở Công thương Lào Cai công nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định cũng như đã xây dựng được tem nhãn, thương hiệu...
Với vùng nguyên liệu chủ yếu tại địa phương, rượu được lên men tự nhiên bằng nước cốt quả mận với men và mật ong trong nhiệt độ thích hợp, tạo nên thương hiệu rượu mận tam hoa lên men được thị trường rất ưa chuộng.
Tới thôn Na Pắc Ngam (xã Tà Chải, huyện Bắc Hà) thăm HTX Quang Tôm, chúng tôi chứng kiến chị Sải Thị Bích Huế (dân tộc Phù Lá), nữ giám đốc sinh năm 1989 hăng say cùng người lao động bận rộn đóng hàng, gửi những kiện hàng mận tam hoa sấy rẻo, rượu mận tam hoa lên men để kịp xuất ra thị trường theo đơn hàng.
Sản phẩm rượu mận tam hoa của HTX Quang Tôm được thiết kế mẫu mã sản phẩm rất chuyên nghiệp. Ảnh: Xuân Cường.
Chị Huế trải lòng: Những ngày đầu khởi nghiệp, chị rất nặng lòng với quả mận tam hoa. Cây mận (cùng với cây chè Na Lo) đã giúp gia đình nuôi chị lớn lên và trang trải học phí để chị được đi học. Kỷ niệm tuổi thơ của chị gắn bó với cây mận nơi đây, chứng kiến và trải qua thăng trầm với cây mận, cây chè. Chị đã nhiều lần chứng kiến mận tam hoa rớt giá thảm hại. Không ít hộ dân nơi đây đã cay đắng chặt bỏ nhiều diện tích mận để trồng cây khác.
Bắc Hà được xem là thủ phủ mận tam hoa của Lào Cai, với sản lượng tương đối lớn (khoảng 3.560 tấn/năm). Mận tam hoa ở đây bắt đầu chín từ đầu tháng 5, nhưng chín rộ nhất vào đầu tháng 6. Tuy nhiên, mận chỉ cho thu hoạch 1 mùa/năm trong thời gian khoảng 2 tháng và chỉ được tiêu thụ dưới dạng quả tươi, ăn ngay. Mặt khác, quả mận rất khó bảo quản do vỏ mỏng, dễ dập vỡ và hỏng khi vận chuyển đi xa.
Những năm gần đây, với sự phát triển của thị trường và đặc biệt là ngành du lịch, mận Bắc Hà được nâng tầm giá trị và thương hiệu. Giá mận tam hoa từng bước được nâng cao, có những thời điểm quả mận loại to đẹp nhất lên tới giá 80.000đ/kg. Là sản phẩm đặc hữu của địa phương, nổi tiếng cả nước, có những lúc mận tam hoa Bắc Hà cung không đủ cầu.
Từ quả mận tam hoa đặc sản, HTX Quang Tôm do chị Sải Thị Bích Huế làm Giám đốc đã chế biến ra nhiều sản phẩm đa dạng. Ảnh: Xuân Cường.
Thế nhưng năm 2020 - 2021, dịch Covid-19 đã thực sự khiến người dân khốn đốn trong việc tiêu thụ nông sản nói chung, trong đó có quả mận tam hoa Bắc Hà. Chứng kiến cảnh bà con điêu đứng vì quả mận tươi chất đống không có đầu ra, cô gái Phù Lá Sải Thị Bích Huế đã mạnh dạn đứng ra thu mua sản phẩm để chế biến sâu.
Rượu mận tam hoa lên men của HTX Quang Tôm sử dụng trái mận tam hoa Bắc Hà nổi tiếng thơm ngon, chất lượng, chưng cất trong môi trường khí hậu miền cao nguyên đặc trưng ôn đới, trong lành, mát mẻ, kết hợp với hương vị mật ong rừng.
Theo đông y, quả mận có vị chua, tính bình, có công dụng thanh can điều nhiệt, thường được sử dụng trị các chứng bệnh như hư lao cốt chưng, thủy lũng, tiêu khát, tăng cường chức năng tiêu hóa, hỗ trợ chức năng tim mạch, ngăn ngừa ung thư, hỗ trợ giảm cân, tập thể thao, giúp đẹp da, chắc khỏe tóc...
Chính vì vậy, tác dụng của rượu mận với sức khỏe con người cũng rất tuyệt vời. Rượu mận có tác dụng với sức khỏe con người.
Nhờ chế biến sâu, việc tiêu thụ quả mận tươi của bà con đã từng bước được giải quyết. Ảnh: Xuân Cường.
Tháng 6/2021, HTX Quang Tôm với 7 thành viên do chị Huế điều hành chính thức đi vào hoạt động. Cuối năm 2021, chị Huế đã xây dựng thành công sản phẩm OCOP 3 sao là mận tam hoa sấy dẻo, đưa thành công sản phẩm ra thị trường, được người tiêu dùng trong nước ưa chuộng.
Tiếp đó, năm 2022, chị Huế tiếp tục đầu tư nghiên cứu và tìm hiểu kỹ thuật chế biến rượu mận lên men. Các dòng sản phẩm của rượu được sản xuất với quá trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ, hàm lượng và các chỉ tiêu an toàn vệ sinh thực phẩm đạt tiêu chuẩn. Sản phẩm rượu mận tam hoa lên men tự nhiên với giá cả hợp lý. Hiện sản phẩm rượu mận tam hoa lên men của HTX Quang Tôm đang tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh.
