Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, theo thống kê của các nhà khoa học, riêng các loài thực vật bậc cao có mạch đã phát hiện trong các hệ sinh thái rừng ở Việt Nam có tới hơn 5.117 loài và thứ dưới loài được sử dụng làm thuốc chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe. Trong đó, hầu hết loài cây dược liệu quý, hiếm, có giá trị kinh tế cao đều phân bố trong các hệ sinh thái rừng tự nhiên, như: Sâm Lai Châu, Sâm vũ diệp, Tam thất hoang, Bách hợp, Thông đỏ, Vàng đắng, Hoàng liên ô rô, Hoàng liên gai, Thanh thiên quỳ, Lan kim tuyến... Hầu hết các loài thảo dược quí, có giá trị đều sống dưới tán rừng, nhất là dưới tán rừng nguyên sinh, ở các đai độ cao khác nhau và các độ tàn che khác nhau. Hơn nữa, hiện nay cả nước có hơn 10,1 triệu ha rừng tự nhiên. Đây là một lợi thế tiềm năng rất lớn, có tính khả thi để phát triển các loại dược liệu dưới tán rừng.

Thị trường tiêu thụ dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu ở trong nước cũng rất lớn. Theo thống kê chưa đầy đủ về thị trường tiêu thụ dược liệu trong nước những năm gần đây cho thấy: cả nước có 63 bệnh viện y học cổ truyền công lập; gần 7.000 cơ sở hành nghề y học cổ truyền; 226 cơ sở sản xuất thuốc từ dược liệu, thuốc cổ truyền.

Trong đó, có 131 cơ sở sản xuất quy mô công nghiệp sử dụng trên 300 loại dược liệu khác nhau; 1.440 cơ sở sản xuất thực phẩm chức năng với nhu cầu sử dụng dược liệu 20.000 tấn/năm. Nhu cầu sử dụng dược liệu của các cơ sở sản xuất trong nước mỗi năm ước tính khoảng 60-80 nghìn tấn, phần lớn được sử dụng cho sản xuất thuốc đông dược, thực phẩm chức năng, hóa mỹ phẩm. Chỉ riêng Công ty Traphaco trong 3 năm gần đây (2020, 2021, 2022), mỗi năm đã sử dụng trên dưới 100 loại dược liệu với khối lượng gần 3.000 tấn nguyên liệu/năm.

Theo Sở Nông nghiệp và PTNT Lai Châu, năm 2022, tỉnh Lai Châu có trên 11.000 ha các loại cây lâm sản ngoài gỗ, cây dược liệu như: Sâm lai châu, Bảy lá một hoa, Lan Kim Tuyến, Thảo quả, Sa nhân, Tam thất, Đương quy, Hà thủ ô... Một số loài cây có giá trị kinh tế cao, hiện đang được tập trung phát triển như Sâm lai châu có phân bố hẹp trên dãy núi Pu Si Lung và lân cận (huyện Mường Tè, Sìn Hồ, Phong Thổ, Tam Đường) và dãy Pu Sam Cáp nằm giữa huyện Sìn Hồ và Tam Đường với thành phố Lai Châu. Sâm lai châu được người dân bản địa khai thác, sử dụng làm thuốc và bán sang thị trường Trung Quốc. Hiện nay, cây Sâm lai châu đang được gieo trồng trên địa bàn tỉnh với diện tích khoảng trên 35 ha.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết, phát triển dược liệu đang là thế mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng có giá trị kinh tế cao tại nhiều tỉnh miền núi, trong đó có Lai Châu. Tuy nhiên, các địa phương, doanh nghiệp đang gặp khó khăn về đầu ra, nâng cao giá trị thương hiệu, giá bán. Việc này đòi hỏi cần đổi mới sáng tạo để phát triển chuỗi giá trị dược liệu gắn với du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng. Ngoài ra, cần thiết xây dựng các mô hình trình diễn áp dụng quy trình kỹ thuật theo hướng an toàn, bền vững. Thông qua các lớp đào tạo, tập huấn khuyến nông giúp cho người sản xuất nâng cao nhận thức và thực hiện tốt quy trình sản xuất hiện đại theo hướng an toàn và bền vững.